Hokej na lodzie – historia hokeja w Polsce i na świecie

Hokej należy do kategorii gier zespołowych. Mecze tej dyscypliny sportu rozgrywane są na lodowisku i biorą w nich udział dwie drużyny. W związku z uwarunkowaniami klimatycznymi, sport ten najprężniej rozwinął się na półkuli północnej naszego globu. Jednak w innych częściach świata hokej na lodzie również należy do stosunkowo popularnych. Mamy tutaj na myśli kraje, których warunki pogodowe pozwalają na organizowanie sezonowych lodowisk. Należy do nich między innymi wspomniana Kanada i Stany Zjednoczone, a także kraje nordyckie, takie jak Norwegia, Finlandia i Szwecja oraz pozostałe kraje europejskie, między innymi: Szwajcaria, Czechy, Słowacja, Niemcy czy Rosja. Temat hokeja zaczął pojawiać się częściej po tym, jak zaczęto budować lodowiska całoroczne. Zniknął bowiem problem niekorzystnych warunków klimatycznych. Na terenach Ameryki Północnej hokej stanowi obecnie jeden z czterech najbardziej popularnych sportów zawodowych. Tam też działa najbardziej znana na całym świecie liga hokejowa występująca pod skrótem NHL.

Jak każdy inny sport, także hokej na lodzie, jest promowany przez oficjalne organizacje. Do najbardziej znanych należy tytułowa IIHF, czyli Międzynarodowa Federacja Hokeja na Lodzie (w języku angielskim, z którego pochodzi skrót brzmi ona następująco: International Ice Hockey Federation). Organizacja ta powstała w 1908 roku w stolicy Francji – Paryżu. Można więc spotykać ją również pod francuską nazwą Fédération internationale de hockey sur glace. Obecnie zrzesza ona aż 83 federacje państwowe. Organizacja odpowiedzialna jest między innymi za organizację mistrzostw świata oraz różnych turniejów rangi mistrzowskiej, takich jak: mistrzostwa świata w hokeju na lodzie kobiet czy mistrzostwa świata juniorów. Ponadto IIHF organizuje również turnieje klubowe – Puchar Mistrzów IIHF oraz Puchar Kontynentalny. Od 11 stycznia 1926 członkostwem w tej organizacji może pochwalić się Polski Związek Hokeja na Lodzie, znany pod skrótem PZHL. O naszym rodzimym stowarzyszeniu opowiemy w dalszej części artykułu.

Jak wspomnieliśmy wyżej, na udokumentowanie bardziej nowoczesnej formy rozgrywek, trzeba było nieco poczekać. Można powiedzieć, że w kwestii historii hokeja na lodzie, najwięcej do powiedzenia ma Kanada. Z dostępnych dokumentów można wysunąć wnioski, jakoby sport ten przybrał bardziej nowoczesną formę w Ontario w 1855 roku. Między innymi dlatego w Kanadzie uznawany jest on za narodowy, a mecze hokejowe cieszą się tak ogromną popularnością. Stworzenie zasad obowiązujących na meczach hokeja na lodzie przypisuje się angielskim żołnierzom, którzy w tamtym czasie stacjonowali w Kanadzie. Niezwykle istotną datą dla tego sportu jest 3 marca 1875 roku. W tym dniu rozegrano bowiem pierwszy mecz tej dyscypliny. Miało to miejsce w hali Victoria Skating Rink w Montrealu. W spotkaniu wzięły udział dwie drużyny liczące po 9 zawodników na łyżwach. Trwało ono 60 minut, podczas których zawodnicy posługiwali się kijami i drewnianym krążkiem.

Kolejną niezwykle ważną datą dla światowego hokeja jest rok 1877, w którym to grupa studentów Uniwersytetu McGilla postanowiło usystematyzować nieco zasady gry, opierając je o te, które panowały w hokeju na trawie. Wspomniany rok jest tym, w którym powołano do życia pierwszy klub hokejowy o nazwie McGill University Hockey Club. 6 lat później, w 1883 roku, hokej na lodzie włączono do programu Montreal Ice Carnival, czyli zimowego karnawału w Montrealu. Był to więc pierwszy oficjalny turniej hokejowy na terenie kraju. W 1885 roku powstała z kolei pierwsza amatorska liga hokejowa. Miało to miejsce w kanadyjskim mieście Kingston. 8 lat później, w 1893 roku Lord Stanley, który był wtedy Gubernatorem Generalnym Kanady, ufundował puchar, którego nazwa brzmiała następująco: The Dominion Hockey Challenge Cup. Dlaczego jest to tak istotne wydarzenie? Ponieważ trofeum to jest w dzisiejszych czasach znane jako Puchar Stanleya. Jest, to właśnie ten puchar, o który walczą zawodnicy NHL.

W drugiej połowie XIX wieku, czyli w tym samym okresie, w którym w Kanadzie rozwijał się hokej na lodzie, w Stanach Zjednoczonych ogromną popularnością cieszyła się podobna gra: ice polo. Do najważniejszych różnic pomiędzy tymi dyscyplinami należała długość kija oraz fakt, że w ice polo zamiast krążka używano piłki. Pierwsze mecze hokejowe w Stanach Zjednoczonych odbyły się w 1893 roku. Miało to miejsce na Uniwersytecie Yale a także na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa. Ice polo pozostawało przez jakiś czas popularne na terenach Nowej Anglii, jednak chwilę później hokej wyparł tę dyscyplinę na dobre. W 1896 roku powołano do życia pierwszą ligę hokejową w Stanach Zjednoczonych. Jej siedziba mieściła się w Nowym Yorku – The U. S. Amateur Hockey League.

Pod koniec XIX wieku sport ten dotarł także do Europy. Prezentacja tej gry drużynowej miała miejsce w Pałacu Buckingham w 1895 roku. Mecze zaczęto jednak organizować dopiero na początku następnego stulecia. Kraje, w których sport ten pojawił się w pierwszej kolejności to: Niemcy, Francja, Szwajcaria, Belgia, Anglia oraz Czechy. Pierwsza na świecie organizacja międzynarodowa hokeja na lodzie o nazwie Ligue Internationale de Hockey sur Glace (czyli Międzynarodowa Federacja Hokeja na Lodzie), w skrócie LIHG powstała w 1908 roku. Jest to dzisiejsza International Ice Hockey Federation. Pod szyldem tej organizacji, w 1910 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa Europy.

Mecze hokejowe rozgrywane były w pierwszej połowie XX wieku zarówno w Europie jak i w Ameryce Północnej. Pierwsze mistrzostwa międzynarodowe, w których udział wzięli hokeiści z obu kontynentów miały miejsce w 1920 roku w Antwerpii (Belgia). Rozgrywki były częścią letnich igrzysk olimpijskich. Zwyciężyli je reprezentanci Kanady. W latach 20 postanowiono przenieść zmagania hokeistów do zimowych igrzysk olimpijskich. W 1924 roku zmianę tę wprowadzono w życie i od tego czasu co 4 lata odbywają się najważniejsze hokejowe mistrzostwa międzynarodowe.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, w 1917 roku założona została NHL. Powstała ona dzięki National Hockey Association, która to prowadziła rozmowy pomiędzy właścicielami klubów takich jak: Toronto Blueshirts, Montreal Wanderers, Canadiens de Montréal, Quebec Bulldogs i Ottawa Senators. Podczas spotkania dyskutowano bowiem nad przyszłością wspomnianej ligi. Rok, w którym powstała NHL stał się tym samym rokiem rozłamu w NHA. Na początku w ramach NHL grały jedynie 4 zespoły, jednak z czasem liczba drużyn zaczęła rosnąć. W sezonie na przełomie roku 1924 i 1925 udział w rozgrywkach ligowych wzięła amerykańska drużyna Boston Bruins. W kolejnych latach liga stopniowo się powiększała. Obecnie jest najbardziej popularna na całym świecie.

Po odzyskaniu niepodległości, w latach 20 ubiegłego stulecia, hokej wkroczył do Polski. Na samym początku grano głównie w Warszawie, Łodzi oraz we Lwowie. Rok 1922 przyniósł naszemu krajowi pierwsze kluby hokejowe. Był to klub Polonia oraz klub AZS. W 1925 roku powołano do życia Polski Związek Hokeja na Lodzie, znany pod skrótem PZHL. Dwa lata później, w 1927 roku, rozegrano turniej o mistrzostwo Polski, jednak odbywał się on w systemie nieligowym. Mistrzem został klub AZS z Warszawy. W 1955 roku PZHL postanowił wprowadzić mistrzostwa Polski do systemu ligowego. Zasady te obowiązują do dziś. Najlepszy zespół w kraju wybierany jest więc na zasadzie formuły ligowej. Drużyną, która w Polsce zdobyła najwięcej tytułów mistrzowskich jest Podhale Nowy Targ. Na swoim koncie ma ona bowiem aż 19 wygranych, co czyni ją najbardziej utytułowaną drużyną w historii kraju.