Samba – co to za taniec, jak nauczyć się pierwszych kroków?

Historia samby sięga XVII wieku. To wtedy niewolnicy z Afryki podtrzymywali swoją kulturę, przywożąc ze sobą bogatą tradycję muzyczną oraz taneczną do Brazylii. Dlatego samba, tak jak wiele innych elementów kultury tego kraju, jest wynikiem wymieszania się wpływów afrykańskich, rdzennoamerykańskich oraz europejskich. Zderzenie tych wszystkich kultur doprowadziło do powstania unikalnej formy zarówno muzyki, jak i tańca. 

W XIX wieku styl ten zaczął być coraz bardziej popularny w Brazylii, zwłaszcza wśród biednych warstw społecznych. Następnie zaczął ewoluować w różnych kierunkach, aż do momentu kiedy na początku XIX wieku stał się nieodłącznym elementem karnawału w Rio de Janeiro. Z czasem stał się popularny również poza Brazylią, zwłaszcza w kontekście tańca towarzyskiego. Do Europy zawitał w 1914 roku, gdzie zyskiwał duże powodzenie, jednak dopiero po wojnie wkroczył także do Polski.

Na początku była tańcem wykonywanym wyłącznie w afrobrazylijskich społecznościach. Jednak pod koniec XIX wieku stała się już integralną częścią brazylijskiego folkloru. Najbardziej znanym wydarzeniem związanym z tym tańcem, jest karnawał w Rio de Janeiro, czyli gigantyczne święto, które jest okazją nie tylko do zabawy, ale także pokazem tego tańca w jego najlepszym wydaniu. Obecnie samba jest narodowym tańcem Brazylii.

W wersji towarzyskiej samba stała się jednym z pięciu tańców latynoamerykańskich, obok jive'a, cha-chy, rumby i paso doble. W tańcu towarzyskim różni się ona nieco od ulicznej brazylijskiej wersji, lecz nadal zachowuje pewne charakterystyczne dla oryginału elementy, takie jak dynamiczne kroki, rytm i energię. Tańczona jest w parach.

Odmiana turniejowa wymaga od partnerów wykazania się nie tylko umiejętnościami technicznymi i precyzją, ale także współpracą i harmonijnymi ruchami. Na zawodach ocenia się zarówno technikę wykonania, jak i artystyczne wrażenie tego tańca. W przypadku towarzyskiej samby kroki są często złożone i składają się na choreografię wymagające nie tylko poczucia rytmu, ale również dobrej kondycji i koordynacji ruchów między partnerami.

Podstawowe kroki samby są dynamiczne, pełne rytmu i energii, jednocześnie dość łatwe nawet dla osób, które do tej pory nie miały do czynienia z taką formą aktywności. Mogą być one świetną bazą zarówno dla początkujących, jak i bardziej zaawansowanych tancerzy.

Charakterystycznym elementem ruchu w sambie jest “bouncing”, czyli lekkie, sprężyste odbijanie się ciała. Tworzy ono wrażenie płynnego tańca. Kluczowym krokiem w sambie jest z kolei krok podstawowy zwany “samba bounce". Polega on na wykonaniu trzech kroków w rytmie raz-dwa-trzy z akcentem na przeniesienie bioder oraz ciężaru ciała między nogami.

Samba pierwsze kroki ma dość proste, co zachęca do zgłębiania kolejnych ruchów. Zalicza się do nich na przykład "samba walks", czyli kroki marszowe do przodu i do tyłu lub "whisk", gdzie tancerze poruszają się na boki całym ciałem w rytm muzyki.

Wizytówką Brazylii jest samba de roda. To z tego gatunku wywodzi się zmysłowy taniec obserwowany na turniejach. Podczas takiej zabawy tysiące tancerzy bierze udział w barwnych paradach w Brazylii. Samba Brasil przybiera formy takie jak:

– no pe – tańczona solo,

– de gafieira – towarzyska,

– pagode – czyli wolniejsza, bardziej liryczna odmiana.

W Rio de Janeiro szkoły rywalizują ze sobą na paradach na Sambodromie, gdzie często tancerze prezentują się w barwnych i ekstrawaganckich strojach, wykonując dopracowane w nawet najdrobniejszych szczegółach choreografie. Do tego wydarzenia przygotowują się przez cały rok.

Figury w sambie brazylijskiej są bardziej dynamiczne niż w jej turniejowej wersji towarzyskiej. W karnawałowej odmianie występuje:

– krok podstawowy samba no pe – tancerz porusza się tu w rytmie "1-a-2", gdzie wykonuje szybszy krok na jednej nodze, a drugą swobodnie przesuwa, ruszając dynamicznie biodrami;

– krok boczny lateral – tancerka wykonuje szybkie kroki polegające na przenoszeniu ciała z jednej na drugą nogę;

– obroty voltas – to wykonywane w różnych kierunkach, często z zamaszystymi ruchami rąk i bioder szybkie obroty.

Nazwy kroków samby najczęściej pochodzą z języka portugalskiego. Sama nazwa "samba" to jednak zlepek słów takich jak: semba, esemba, ohisemba, masemba, sesemba, które w afrykańskich językach oznacza taniec z wybijaniem rytmu nogami.

Sambę tańczy się do muzyki o takiej samej nazwie. Dlatego też odgrywa ona kluczową rolę w tańcu, nadając mu energii i rytmu, za którym podążają tancerze. Opiera się na perkusyjnym rytmie, w którym główną rolę grają instrumenty takie jak:

– surdo – czyli duży bęben nadający rytm,

– tamborim – mały bęben o wysokim brzmieniu,

– pandeiro – pewien rodzaj tamburynu,

– agogo – czyli dzwonki.

Rytm w sambie jest synkopowany. Oznacza to, że akcenty rytmiczne nie zawsze padają w standardowe uderzenia, dzięki czemu muzyka ta ma niepowtarzalny, nieco kołyszący charakter. To właśnie dzięki niemu tancerze, wykonując poszczególne ruchy, mogą sprężynować ciałem i wprowadzać płynne dynamiczne figury z wykorzystaniem bioder.

Sambę można tańczyć zarówno w parze, jak i solo. Obie te formy mają swoje wady i zalety. Styl związany z karnawałem w Rio de Janeiro to tańczona solo wersja, która wyróżnia się szybkimi i rytmicznymi ruchami z dużym naciskiem na przenoszenie ciężaru ciała i efektywne obroty. 

Tańczona w parze z kolei jest przede wszystkim wersja towarzyska, uczona w ramach tańców latynoamerykańskich. Jest również częścią turniejów tanecznych. Wymaga ona synchronizacji i współpracy z partnerem. Samba solo jest bardziej osobista i niezależna. Dlatego będzie idealna dla osób, które chcą się skupić na indywidualnej technice. W parze z kolei może być ciekawą formą spędzania czasu z partnerką lub partnerem, która nauczy nas współpracy i koordynacji.