Australian Open, French Open, Wimbledon i US Open to najbardziej prestiżowe turnieje tenisowe. Jak zdobyć Wielkiego Szlema?
W ostatnich latach nastąpił w Polsce zdecydowany wzrost zainteresowania tenisem. Jest to oczywiście spowodowane wielkimi sukcesami Igi Świątek, do której ostatnio dołączył Hubert Hurkacz. Każdy fan tenisa doskonale rozumie znaczenie określenia Wielki Szlem. Może być ono jednak nieco tajemnicze dla osób, które na co dzień nie interesują się tą dyscypliną. Wielki Szlem – kiedy jest rozgrywany? Co on właściwie oznacza? Zapraszamy na fascynującą podróż do świata tenisa!
W tenisie Wielki Szlem to określenie, które posiada dwa znaczenia. Przede wszystkim mianem tym określa się cztery najważniejsze turnieje w tenisowym świecie. Zaliczają się do nich Australian Open, French Open, Wimbledon oraz US Open. Bardzo często można się jednak także spotkać z takim terminem jak „zdobycie Wielkiego Szlema”. Używa się go w stosunku do zawodników i zawodniczek, który wygrali wszystkie wymienione wyżej turnieje.
Każdy z turniejów wielkoszlemowych ma swoją własną historię. Najdłuższą z nich posiada Wimbledon, który po raz pierwszy został rozegrany w 1877 roku. Cztery lata później, bo w 1881 roku na tenisowej mapie pojawił się US Open. Dziesięć lat później, w 1891 roku po raz pierwszy zorganizowano French Open. Dzieje Wielkiego Szlema rozpoczynają się natomiast w 1905 roku, kiedy to do trzech dużych turniejów dołączył Australian Open. Warto nieco bardziej szczegółowo zagłębić się w historię każdego z turniejów wielkoszlemowych, co zaraz zrobimy.
Wimbledon to najstarszy z turniejów wielkoszlemowych, ponieważ jego historia sięga końcówki XIX wieku. Choć za oficjalny rok zainaugurowania Wimbledonu uznaje się 1877, to turniej rozgrywany był od 1874 roku. To jednak trzy lata później otrzymał on rangę Mistrzostw Anglii, co uczyniło go jednym z najważniejszych wydarzeń tenisowych w ówczesnym świecie. Reputacja ta jest aktualna do dziś.
Cechą charakterystyczną Wimbledonu jest rozgrywanie meczów na trawiastych kortach. Znajdują się one w All England Club w londyńskiej dzielnicy Wimbledon. Stąd właśnie nazwa turnieju. Wydarzenie odbywa się, co roku na przełomie czerwca oraz lipca i trwa dwa tygodnie. Gracze rywalizują o tytuł Mistrza i Mistrzyni Wielkiej Brytanii. Jest on oczywiście symboliczny, ponieważ to turniej międzynarodowy, który nie ogranicza się jedynie do tenisistów i tenisistek pochodzących ze Zjednoczonego Królestwa.
Wimbledon wyróżnia się na tle innych turniejów charakterystyczną, elegancką atmosferą, która przywodzi na myśl czasy szlacheckie. Obowiązują tutaj specjalne zwyczaje, takie jak na przykład obowiązek zakładania białych strojów lub picia herbaty w specjalnie przeznaczonych do tego miejscach. Cała ta otoczka jedynie dodaje prestiżu tej cenionej w świecie tenisa imprezie.
Następnym w kolejności tenisowym turniejem wielkoszlemowym, który zrodził się na międzynarodowej scenie, jest US Open. Jego pierwsza edycja odbyła się w 1881 roku w Newport na Rhode Island. Przez ponad trzydzieści kolejnych lat turniej odbywał się w różnych miastach Stanów Zjednoczonych, aby w 1915 roku na stałe osiąść w Nowym Jorku, gdzie jest organizowany do dziś.
Wbrew pozorom US Open musiał dosyć długo czekać na to, aby stać się jednym z najważniejszych wydarzeń tenisowych na świecie. Jego prestiż wzrósł dopiero w latach 80. XX wieku, kiedy to zdecydowano się na zamianę kortów zielonych na twarde. To właśnie twardy kort stał się znakiem rozpoznawczym US Open, który od tego czasu zaczął przyciągać międzynarodowe gwiazdy tenisa oraz miliony kibiców.
Obecnie Mistrzostwa Stanów Zjednoczonych rozgrywane są na kortach Billie Jean King National Tennis Center we Flushing Meadows – parku zlokalizowanym na północy Queens, dzielnicy Nowego Jorku. Wydarzenie odbywa się co roku na przełomie sierpnia oraz września i jest ostatnim turniejem wielkoszlemowym w całym sezonie.
Co ciekawe, US Open na przestrzeni lat zyskał opinię turnieju, która wprowadza do światowego tenisa różne innowacje. To właśnie tam pierwszy raz w historii przetestowano system zawodów zasadniczych i eliminacji bezpośredniej, a także zastosowano elektroniczną kontrolę linii oraz system Hawkeye, który służy do ustalania trajektorii piłki do tenisa.
French Open uważany jest za drugi najważniejszy (po Wimbledonie) turniej tenisowy na świecie. Jego cechą charakterystyczną jest rozgrywanie meczów na kortach ziemnych (a konkretnie na nawierzchni zwanej mączką ceglaną), które są zlokalizowane w Paryżu. To jedyny turniej zaliczany do Wielkiego Szlema, który toczy się na takim podłożu. Jest to bardzo specyficzny rodzaj nawierzchni, który wymaga od graczy perfekcyjnego przygotowania fizycznego, a także stosowania mocnych uderzeń rakietą do tenisa.
Pierwsza edycja turnieju została zorganizowana w 1891 roku pod nazwą Championnat de France. Początkowo, podobnie jak Wimbledon, turniej rozgrywany był na nawierzchni trawiastej, która w 1912 roku została zamieniona na wspomnianą mączkę ceglaną. W roku 1925 do rywalizacji dołączono zawodników spoza Francji, co nadało wydarzeniu rangi międzynardowej.
Niezmiennie od 1927 roku turniej odbywa się na przełomie maja i czerwca na paryskich kortach imienia Rolanda Garrosa. Zostały one nazwane na cześć francuskiego lotnika, bohatera I wojny światowej. Nazwa kortu w pewnym momencie stała się tożsama z nazwą wydarzenia, dlatego też turniej ten często nazywany jest po prostu Roland Garros.
Australian Open to wydarzenie, które zawsze otwiera sezon tenisowy. Zawody rozgrywane są w drugiej połowie stycznia na kortach Albert Reserve Tennis Centre w Melbourne. Turniej zagościł w tym mieście na stałe w 1976 roku. Wcześniej zdarzały się edycje rozgrywane w innych australijskich miasta, takich jak Sydney lub Perth, a nawet poza Australią – w Nowej Zelandii.
Pierwszy Australian Open w historii odbył się w 1905 roku, otwierając erę Wielkiego Szlema. Początkowo mecze rozgrywano na kortach trawiastych, jednak po pewnym czasie zamieniono je na twardą nawierzchnię. Miało to jednak miejsce dopiero w 1988 roku. W trakcie swojego istnienia turniej wielokrotnie zmieniał swoje nazwy. Były to Australasian Championships (do 1926 roku) oraz Australian Championship (do 1968 roku). Obecna nazwa obowiązuje od 1969 roku, kiedy to pierwszy raz w historii rozegrano turniej w formule open.
Skoro mamy już omówione turnieje zaliczane do Wielkiego Szlema, pora przejść do drugiego znaczenia tego określenia. Zawodnicy oraz zawodniczki biorące udział w tych czterech prestiżowych turniejach walczą o zdobycie Wielkiego Szlema. Trzeba jednak wiedzieć, że rozróżniamy kilka jego rodzajów, a osoba dopiero rozpoczynająca interesowanie się tenisem może być nieco zaskoczona mnogością nazw. Spieszymy już z ich wyjaśnieniem. W tej kwestii warto wyróżnić:
1. Klasyczny Wielki Szlem. Tytuł ten przysługuje graczom, którzy podczas jednego sezonu odnieśli zwycięstwa we wszystkich turniejach wielkoszlemowych. Można go spotkać również pod nazwą Kalendarzowego Wielkiego Szlema.
2. Niekalendarzowy Wielki Szlem. Z tego typu określeniem możemy się spotkać w momencie, kiedy tenisista lub tenisistka wygrali wszystkie turnieje wielkoszlemowe, ale na przestrzeni dwóch sezonów.
Karierowy Wielki Szlem. Ten tytuł przeznaczony jest dla graczy, którzy w ciągu całej swojej kariery zwyciężali w każdej z czterech najważniejszych imprez tenisowych.
3. Złoty Wielki Szlem. Jest to wyjątkowy rodzaj Wielkiego Szlema, którego szansa zdobycia otwiera się raz na cztery lota. Aby móc mianować się tym tytułem, zawodnik lub zawodniczka musi w jednym sezonie wygrać wszystkie turnieje wielkoszlemowe, a oprócz tego zdobyć złoty medal igrzysk olimpijskich.
4. Karierowy Złoty Wielki Szlem. Jak można się domyślić, to określenie stosowane jest w przypadku tenisistów, którzy w ciągu swojej całej kariery zdobyli zarówno wszystkie tytuły wielkoszlemowe, jak i złoty medal olimpijski.
W historii tenisa nie brakowało zawodniczek i zawodników, którzy wsławiali się zdobywaniem poszczególnych rodzajów Wielkiego Szlema. Niektóre osiągnięcie na zawsze zapisały się w historii dyscypliny ze względu na swoją niesamowitość. Poniżej przedstawimy wszystkich zwycięzców poszczególnych kategorii. Dla ułatwienia skupimy się jedynie na graczach uczestniczących w grze pojedynczej.
Zdobywcy Klasycznego Wielkiego Szlema (mężczyźni i kobiety):
Don Budge (USA) – 1938.
Maureen Connolly (USA) – 1953.
Rod Laver (Australia) – 1962, 1969.
Margaeth Smith Court (Australia) – 1970.
Steffi Graf (Niemcy) – 1988.
Zdobywcy Niekalendarzowego Wielkiego Szlema (mężczyźni i kobiety):
Don Budge (USA) – 1937/1938.
Maureen Connolly (USA) – 1952/1953.
Margaret Smith Court (Australia) – 1969/1970.
Martina Navratilova (USA) – 1984/1985.
Steffi Graf (Niemcy) – 1988/1989, 1993/1994.
Serena Williams (USA) – 2002/2003, 2014/2015.
Novak Djoković (Serbia) – 2015/2016.
Zdobywcy Karierowego Wielkiego Szlema (mężczyźni i kobiety):
Fred Perry (Wielka Brytania) – 1933, 1934, 1935.
Don Budge (USA) – 1937, 1938.
Doris Hart (USA) – 1949, 1950, 1951, 1954.
Maureen Connolly (USA) – 1951, 1952, 1953.
Shirley Fry (USA) – 1951, 1956, 1957.
Rod Laver (Australia) – 1960, 1961, 1962.
Margaret Smith Court (Australia) – 1960, 1962, 1963.
Roy Emerson (Australia) – 1961, 1963, 1964.
Billie Jean King (USA) – 1966, 1967, 1968, 1972.
Chris Evert (USA) – 1974, 1975, 1982.
Martina Navratilova (USA) – 1978, 1981, 1982, 1983.
Steffi Graf (Niemcy) – 1987, 1988.
Andre Agassi (USA) – 1992, 1994, 1995, 1999.
Serena Williams (USA) – 1999, 2002, 2003.
Roger Federer (Szwajcaria) – 2003, 2004, 2009.
Maria Szarapowa (Rosja) – 2004, 2006, 2008, 2012.
Rafael Nadal (Hiszpania) – 2005, 2008, 2009, 2010.
Novak Djoković (Serbia) – 2008, 2011, 2016.
Zdobywca Złotego Wielkiego Szlema:
Steffi Graf (Niemcy) – 1988.
Zdobywcy Karierowego Wielkiego Złotego Szlema (mężczyźni i kobiety):
Steffi Graf (Niemcy) – 1988.
Andre Agassi (USA) – 1999.
Rafael Nadal (Hiszpania) – 2010.
Serena Williams (USA) – 2012.
Jak można się zorientować, analizując powyższą listę – żadnemu Polakowi lub Polce nie udało się do tej pory zdobyć Wielkiego Szlema. Sukcesy Igi Świątek w ostatnich latach sprawiają jednak, że w polskich kibicach tenisa zrodziła się nadzieja. Brak zdobycia Wielkiego Szlema nie oznacza jednak, że Polacy nie osiągali sukcesów w turniejach wielkoszlemowych.
Pierwsze sukcesy pojawiły się jeszcze przed II wojną światową. Odnosiła je Jadwiga Jędrzejowska, która trzykrotnie zagrała w finale wielkoszlemowych turniejów. Miało to miejsce 1937 roku w singlu (Wimbledon i US Open) oraz 1939 roku w deblu (French Open). Zwycięstwem zakończył się jedynie ten ostatni finał.
Na wyróżnienie zasługuje również Wojciech Fibak. Polski tenisista czterokrotnie w swojej karierze zagrał w ćwierćfinale turnieju z cyklu Wielkiego Szlema w grze pojedynczej. Dwukrotnie udało się to podczas French Open (1977 i 1980) oraz po jednym razie w Wimbledonie i US Open (1980). Niestety nigdy nie udało mu się awansować do półfinału turnieju.
Zdecydowanie większą liczbę sukcesów przyniósł XXI wiek. Zapoczątkował je Łukasz Kubot, który w swojej karierze skupił się na grze podwójnej. W tej konkurencji został dwukrotnie zwycięzcą turnieju wielkoszlemowego. Wygrał on Australian Open (2014) oraz Wimbledon (2017). W 2011 w finale debla podczas US Open znalazła się polska para – Mariusz Fyrstenberg i Marcin Matkowski. Niestety Polacy nie zdołali wygrać całego turnieju.
Na brak sukcesów nie możemy także narzekać w grze pojedynczej. W 2012 roku do finału Wimbledonu dotarła Agnieszka Radwańska. Niestety uległa ona legendarnej Serenie Williams. Rok później w półfinale tej samej imprezy znalazł się Jerzy Janowicz, który jednak również nie udało się wygrać meczu.
Największe sukcesy są oczywiście udziałem Igi Świątek. W 2020 roku jako pierwszy reprezentant Polski wygrała ona jeden z czterech turniejów wielkoszlemowych. Był to French Open. Rok 2022 przyniósł ponowne zwycięstwo na kortach Roland Garros, a oprócz tego tryumf w US Open. Lista sukcesów Igi Świątek nie jest jednak zamknięta, a historia cały czas się tworzy. Na koniec warto dodać, że w 2023 roku do półfinału Australian Open awansowała Magda Linette. Tym samym Polska cały czas czeka na pierwszy tytuł Wielkiego Szlema...
