Jakie buty do biegania w terenie wybrać? Poznaj obuwie trailowe do terenowych wyzwań

Mianem trailowych określane są buty do biegania w trudnym terenie. Pojęcie terenu odnosi się w tym przypadku do rozmaitych nawierzchni takich jak między innymi leśne dukty, szlaki górskie, grząskie ścieżki. Tego typu obuwie różni się od butów przeznaczonych do biegania po asfalcie i chodnikach. Jest nieco inaczej skonstruowane, a jego zadaniem jest chronić stopy przed urazami nawet w trudnym terenie. 

Jest czymś w rodzaju kompromisu pomiędzy ciężkimi, sztywnymi butami trekkingowymi a lekkimi modelami powszechnymi wśród osób preferujących bieganie po asfaltowych nawierzchniach. Każdy biegacz jest w stanie dopasować ten rodzaj butów do własnych potrzeb i preferencji z racji na dużą różnorodność w tym zakresie. Warto zatem nieco bliżej przyjrzeć się poszczególnym modelom oraz poznać zalety tych butów, aby wybrać te, które sprawdzą się podczas treningów w terenie. 

Buty do biegania w terenie cechują się specyficznymi parametrami oraz konstrukcją. Wynika to głównie z potrzeby dostosowania obuwia do wymagających warunków atmosferycznych oraz nieregularnie ukształtowanej nawierzchni. Dlatego decydując się na zakup odpowiednich butów, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii dotyczących wykonania oraz budowy.

Podstawowymi cechami, na które należy zwrócić uwagę, wybierając buty, są między innymi:

– przyczepność obuwia do podłoża – mają na nią wpływ odpowiedniej długości kołki wmontowane w podeszwę. Zapewniają one lepszą przyczepność do podłoża oraz stabilizację stopy w trakcie biegu. Nie bez znaczenia jest także profilowany bieżnik z wypustkami, na który warto zwrócić uwagę przed zakupem konkretnego modelu. Powinien on być dostosowany do rodzaju pokonywanych tras oraz warunków atmosferycznych. Obecnie dostępnych jest wiele wariantów butów, które posiadają uniwersalną podeszwę. Są one optymalnym rozwiązaniem, jednak nie zapewniają tak wysokiej przyczepności obuwia do podłoża, jak modele przeznaczone do treningów na piaszczystej lub żwirowej powierzchni;

– optymalna ochrona stopy w trakcie biegu – bezpieczeństwo biegacza podczas uprawiania aktywności fizycznej, uzależnione jest od konstrukcji obuwia. Buty muszą bowiem charakteryzować się zdecydowanie mocniejszą i wytrzymalszą budową. Z tego powodu niezwykle istotne jest, aby miały one grubą podeszwę, która będzie chronić stopę przed ostrymi krawędziami nawierzchni. Równie ważna jest wzmocniona cholewka, której zadaniem jest zapobieganie otarciom śródstopia i palców. Chcąc zadbać o ochronę kończyn w tracie biegu, warto zwracać uwagę, aby śródstopie układało się w bucie w równomierny sposób. Stopa nie może przekręcać się ani przemieszczać, zwłaszcza przy niestabilnym lub przechylonym styku z nawierzchnią;

– ilość amortyzacji – jest najważniejszą częścią buta, która odpowiada za tłumienie energii w trakcie lądowania, przy wykonywaniu kroku biegowego. Jest ona umieszczona w podeszwie środkowej, pomiędzy podeszwą zewnętrzną a wkładką buta. Amortyzacja zapewnia również prawidłową dynamikę w trakcie wybicia. System amortyzacji może przybierać wiele form. W wielu modelach obuwia znaleźć można amortyzację w postaci poduszki powietrznej, sprężyn amortyzacyjnych, różnego typu pianek, żeli czy kapsułek powietrznych;

– stosunek wysokości położenia pięty względem śródstopia w obuwiu – inaczej drop. W przypadku butów biegowych drop najczęściej wynosi od 8 do 12 mm. Jest to ułożenie w pełni komfortowe i bezpieczne, praktycznie dla każdego rodzaju stopy. Obecnie powszechne są także modele minimalistyczne, czyli buty bez dropu. W praktyce oznacza to, że w tego typu obuwiu śródstopie i pięta są na tej samej wysokości. Jednak tego typu rozwiązanie nie jest dobrym wyborem dla początkujących biegaczy. Kończyny bowiem w ciągu całego życia, przyzwyczajone są do podwyższenia pod piętą. Natomiast gwałtowna zmiana, zwłaszcza przy wzmożonej aktywności fizycznej, może skutkować kontuzją lub trwałymi urazami. Dlatego chcąc przetestować ten rodzaj butów do biegania na trasie, warto stosować je zamiennie z modelami klasycznymi.

Mówiąc o cechach obuwia trailowego, nie da się nie wspomnieć o tak istotnej kwestii, jaką jest jego stabilność. Stabilizacja w trakcie biegu jest niezwykle istotna, gdyż przyczynia się do zwiększonej ochrony przed kontuzją lub urazem. Ponadto daje możliwość wypracowania lepszej techniki biegowej, gwarantując pewny krok i maskując niewielkie błędy styku z podłożem. Stabilność ma ścisły związek z rodzajem stopy, która może być:

– naturalna – gdzie ciężar ciała po wylądowaniu na zewnętrznej części pięty jest rozkładany równomiernie na całą stopę;

– pronująca – czyli taka, gdzie po postawieniu stopy na podłożu środek ciężkości przenosi się z jej zewnętrznej części na wewnętrzną;

– supinująca – gdzie po postawieniu jej na gruncie środek ciężkości po przeniesieniu z pięty umiejscowiony jest po zewnętrznej części stopy.

W butach do biegania po trudniejszym terenie dla pronatorów i supinatorów zastosowana jest nieco sztywniejsza konstrukcja. Poza tym w niektórych modelach tych butów biegowych podeszwa jest trochę szersza niż w standardowych. Ma to na celu zapobieganie nadmiernym ruchom kostki, a przez to poważnym kontuzjom ze zwichnięciem czy złamaniem włącznie.

Do tego cholewka w okolicach śródstopia bardziej opina stopę, a podeszwa ma trochę niższą wysokość, co okazuje się niezwykle przydatne podczas trudniejszych tras. Określenie rodzaju stopy wcale nie jest trudne i każdy może to zrobić sam. Wystarczy zamoczyć ją w wodzie i odcisnąć na kartce papieru. Kształt, jaki się na niej odbije, wskazuje na rodzaj Twojej stopy. Powinien on być koniecznie uwzględniony przy wyborze butów. 

Buty trailowe podzielić można na damskie i męskie. Opisanym powyżej kryterium podziału jest także rodzaj stopy osoby, która zamierza w nich biegać. Nie istnieje coś takiego, jak oficjalny podział takich butów, niemniej da się wyodrębnić pewne typy omawianego obuwia biegowego w zależności od ich cech i przeznaczenia oraz ukształtowania terenu, na którym pasjonat najczęściej trenuje. Mając na uwadze te przesłanki, buty trailowe można podzielić na:

– startowe – przeznaczone dla osób, które – jak sama nazwa wskazuje – biorą udział w zawodach. Są lekkie i wyposażone w dość agresywny, czyli głęboki, bieżnik. Podeszwa jest stosunkowo sztywna w części śródstopia. Ich zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej dynamiki podczas pokonywania konkursowego dystansu, więc i amortyzacja tych butów jest niewielka;

– treningowe – są to typowe modele trailowe przeznaczone dla osób biegających w terenie. Cechuje je uniwersalność i wytrzymałość. Podobnie jak modele startowe, mają agresywny bieżnik, ale nie są tak lekkie;

– treningowo-startowe – modele z tej kategorii to przykład kompromisu pomiędzy butami startowymi a treningowymi. Bardziej doświadczonym przydadzą się podczas treningów w charakterze obuwia treningowego, natomiast jako startowe posłużą osobom, które zaczynają startować w zawodach. Ważą nieco mniej niż standardowe buty treningowe, co nie odbywa się kosztem amortyzacji;

– do ultramaratonów – przebiegnięcie ultramaratonu jest nie lada wyczynem wymagającym zarówno solidnego przygotowania i znakomitej formy, jak i porządnego obuwia. W przypadku biegów ultra – czyli biegów na bardzo długich dystansach odbywających się w specyficznych warunkach – potrzebny jest specjalny rodzaj butów. Z jednej strony muszą być wytrzymałe, miękkie i wygodne, a z drugiej dopasowane pod względem bieżnika do różnych nawierzchni;

– z kolcami – jeżeli ktoś biega po oblodzonym terenie lub chętnie uczestniczy w biegach na orientację, to dla niego najlepsze będą buty z kolcami o dużej amortyzacji;

– wodoodporne – bieganie po kałużach to dla biegaczy standard. W butach wodoodpornych woda nie dostanie się do środka, ponieważ są one zabezpieczone membraną o wodoodpornych właściwościach;

– do nawierzchni mieszanych – mnóstwo osób biega zarówno po twardych nawierzchniach takich jak asfalt, jak i w terenie. Wśród modeli butów trailowych opłaca się wówczas poszukać takich, które zdadzą egzamin na nawierzchniach twardych oraz w terenie.

Buty używane do aktywności w terenie są narażone na wstrząsy, działanie wilgoci, błoto i ścieranie. Każdy biegacz wie doskonale, że potrafią się one szybko zużywać, niemniej wiele tutaj zależy od ich jakości i intensywności treningów. Dobrym rozwiązaniem jest posiadanie przynajmniej dwóch par, niemniej bez względu na to, ile ich jest, wymagają one prawidłowej konserwacji. Dzięki temu nie zniszczą się szybko i dłużej posłużą. Po powrocie z treningu trzeba umyć pod bieżącą wodą cholewkę i bieżnik – zwłaszcza gdy widocznie zabrudziło się podczas treningu.

Buty do biegania po górach, błotnistych, leśnych ścieżkach czy wymagającym, nierównym terenie powinny być odpowiednio dobrane do wymiarów i potrzeb biegacza. Właściwie wybrane buty mogą nie tylko podnieść komfort biegania, ale przede wszystkim znacząco podnieść jego bezpieczeństwo.