Jakie buty w góry sprawdzą się w Tatrach? 

Kupno nowej pary butów do chodzenia po górach to stosunkowo poważna decyzja. Należy bowiem zwrócić uwagę szereg parametrów, na to czy zamierza się korzystać z nich latem czy zimą a także na to, czy trasy, które ma się zamiar w nich pokonywać będą leżały w Tatrach niskich czy wysokich. Buty wysokogórskie znacząco różnią się bowiem od modeli butów stworzonych do chodzenia po szlakach dla początkujących miłośników trekkingu. W poniższych częściach poradnika znajdziesz szereg informacji, dotyczących tego, na co warto zwrócić uwagę przed zakupem tego typu butów. W tej skupimy się na wyszczególnieniu najważniejszych parametrów, którymi cechują się buty przeznaczone do chodzenia po górach. Co więc należy wziąć pod uwagę, wybierając buty na najwyższe polskie góry? Przede wszystkim:

– wysokość cholewki,

– rodzaj podeszwy,

– obecność membrany,

– materiał,

– twardość w skali Meindl,

– wagę.

Podeszwa odpowiada w butach górskich za przyczepność i amortyzację. Dlatego tak ważne jest, aby podejść do jej tematu z odpowiednią uważnością. Inna podeszwa sprawdzi się bowiem na łatwych terenach gór niskich a inna na kamienistych i stromych podejściach, inna na terenach suchych, gdzie liczy się przyleganie do podłoża, a inna na terenach mokrych, gdzie kładzie się nacisk na przyczepność. W dobrych sklepach sportowych, każda para butów opisana jest tak, żeby kupujący/kupująca wiedział/wiedziała, do jakich terenów jest przeznaczona. Porządne buty, na przykład marki Quechua, przechodzą wiele testów laboratoryjnych, na podstawie których przygotowywany jest później opis ich przeznaczenia. Wśród modeli tej marki, znajduje się bowiem zarówno obuwie dedykowane okazjonalnym trekkingom po różnego typu nawierzchniach jak i takie, które sprawdzi się w warunkach ekstremalnych. Część modeli, na przykład Forclaz Offtrail Vibram MT V2 czy Forclaz MT500, wyposażona jest w podeszwę cenionej wśród zaawansowanych miłośników trekkingu marki Vibram. Ten, wykonany z kauczuku, element obuwia zapewnia rewelacyjną przyczepność zarówno na podłożu mokrym jak i suchym. Jeżeli więc szukasz modelu, który będzie uniwersalny i zapewni Ci komfort i bezpieczeństwo bez względu na warunki, rozważ buty z podeszwą Vibram.

Zdecydowana większość obuwia do chodzenia po górach posiada nieprzemakalną membranę. W takich butach nie musisz martwić się o to, że w przypadku deszczu, Twoje stopy będą mokre a Ty nabawisz się otarć i odcisków. Buty produkowane przez marki takie jak Quechua, Forclaz, Merrel, Columbia czy Regatta wyposażone są w membranę, dzięki której spokojnie przetrwasz nawet kilkugodzinny deszcz. W Tatrach warunki pogodowe zmieniają się szybko i gwałtownie, dlatego szukając odpowiednich butów na wędrówki po tym terenie, postaw na model z membraną. Chyba, że borykasz się z problemem dużej potliwości stóp. Membrana zmniejsza nieco poziom oddychalności. Oczywiście nie oznacza to, że membranowe buty nie przepuszczają pary wodnej. Dzisiejsza technologia sprawia, że w butach takich jak na przykład Forclaz MT900 Matryx Vibram, membrana HDry świetnie odprowadza wilgoć na zewnątrz, nie przepuszczając jednak wilgoci do środka, nawet w przypadku intensywnego deszczu. Jeżeli nie cierpisz z powodu nadpotliwości, spokojnie możesz wybrać także inne modele obuwia, które wyposażone są w innego typu membrany. Wśród nich znajdują się właściwie wszystkie buty marki Quechua, Forclaz, Merrel, Campus czy Columbia.

W dobrych sklepach turystycznych znajdziesz zarówno solidne buty skórzane jak i modele, wykonane z materiałów syntetycznych. Skóra jest materiałem, który w tego typu butach stosuje się od samego początku ich powstania. Cechuje się wysoką trwałością i dużą odpornością na zniszczenie. Ulega co prawda zarysowaniom dość łatwo, ale nie wpływa to na jej właściwości. Ponadto, po uprzedniej impregnacji bądź zastosowaniu membrany, wykazuje ona także właściwości wodoodporne. Skóra naturalna stanowi także świetną warstwę izolacyjną, dlatego skórzane buty na pewno lepiej sprawdzą się zimową porą. Do materiałów skórzanych zaliczamy nubuk, zamsz i skórę licową. Jedyną wadą tego materiału jest jego waga. Skóra jest materiałem cięższym niż syntetyk. Na rynku obuwia turystycznego znaleźć można jednak wysokiej jakości modele hybrydowe. Część butów wykonana jest w nich ze skóry, a część z tekstyliów. Ten kompromis pozwala na zachowanie stosunkowo niskiej wagi i wspaniałych właściwości materiałów naturalnych. Dobrym przykładem są buty ze skóry licowej Forclaz MT500 Ultra, które pokryte są wodoodporną membraną i w w których występują elementy z materiałów sztucznych, takie jak na przykład gumowy otok (a dokładniej otok kauczukowy).

Meindl to wysokiej klasy marka obuwnicza, która specjalizuje się w produkcji butów górskich. Jest ona autorem najbardziej popularnej skali twardości podeszwy butów, która stosowana jest przez wiele różnych marek. Opisuje ona szczegółowo tereny i aktywności, do jakich przeznaczone są konkretne stopnie. Prezentuje się ona następująco:

Nazwa: A
Aktywność: wypoczynek, użytek codzienny, wycieczki/podróże, spacery
Teren: dobrze utrzymane szlaki, parki, obuwie odpowiednie na każdy dzień

Nazwa: A/B

Aktywność: wycieczki terenowe, niskie góry, pogórze
Teren: dobrze i słabo utrzymane szlaki, ścieżki górskie

Nazwa: B

Aktywność: wymagające trekkingi w niskich górach, lekkie trekkingi górskie
Teren: nierówne szlaki, strome szlaki górskie

Nazwa: B/C

Aktywność: wymagające trekkingi, ostre wspinaczki, wyjścia wysokogórskie
Teren: nierówne szlaki, rumowiska skalne, via ferraty

Nazwa: C

Aktywność: wyjścia w wysokie góry, wspinaczka lodowa, najtrudniejsze trekking
Teren: lodowce, bardzo nierówne trasy, teren bez wytyczonych tras, rumowiska skalne, via ferraty

Nazwa: D 

Aktywność: wspinaczka lodowa w rakach automatycznych
Teren: teren bez wytyczonych szlaków, lodowce, ekstremalne trasy lodowe, wspinaczka lodowa

Skala ta jest niezwykle pomocna podczas wybierania odpowiednich dla siebie butów. Jeśli masz zamiar poruszać się po szlakach dla osób początkujących, modele z grupy A, A/B i B spokojnie Ci wystarczą. Jeżeli Twoim celem są lodowce lub tak zwany offpist, czyli trasy poza szlakami, zainwestuj w buty z grupy C lub D.

Mówi się, że jak coś jest do wszystkiego, to jest tak naprawdę do niczego. Jest w tym trochę prawdy, ponieważ nie ma butów, które sprawdzą się zarówno latem na świetnie przygotowanym szlaku jak i podczas wspinaczki lodowej. Można jednak starać się znaleźć rozwiązanie, które zapewni stosunkowo duży stopień uniwersalności. Mamy tu na myśli buty, które pozwolą na zdobywanie tatrzańskich szczytów latem, jesienią i wiosną. Buty zimowe muszą charakteryzować się nieco innymi parametrami, o czym opowiemy w dalszej części poradnika. W tej skupimy się na wygodnych butach o szerokim spektrum zastosowania. Powinny one:

być wysokie, ponieważ tylko one sprawdzą się zarówno podczas deszczu jak i świetnej pogody. Można chodzić w nich o każdej porze roku, także latem. Lepiej chronią użytkownika przed uszkodzeniami mechanicznymi, otarciami i stłuczeniami;

mieć podeszwę o dużej przyczepności, zarówno na mokrych jak i suchych powierzchniach;

posiadać membranę. Najlepiej wysokiej jakości, na przykład HDry, w którą wyposażone są niektóre modele marki Forclaz czy Quechua. Zapewnią one wodoodporność i wysokiej klasy oddychalność. Nie będziesz musiał/musiała martwić się więc ani o deszcz, ani o śnieg, ani o potliwość stóp;

posiadać elementy skórzane i syntetyczne, ponieważ dzięki temu rozwiązaniu będą one zarówno stosunkowo lekkie jak i bardzo wytrzymałe. Doskonałą odpowiedzią będą więc skórzane buty marki Forclaz, które wyposażone są w gumowe i kauczukowe elementy;

być średnio twarde. Zbyt miękka lub zbyt sztywna podeszwa może powodować dyskomfort użytkowania w uniwersalnych warunkach. Te pierwsze nie sprawdzą się przykładowo jako buty podejściowe na skalisty szczyt Tatr, te drugie będą oznaczały istną katorgę podczas pokonywania prostej drogi na Morskie Oko. Tatry to góry zróżnicowane, więc kupując buty do chodzenia po nich, postaw na model średnio twardy.

Jeśli po przeczytaniu naszego poradnika do tego momentu, nie wiesz jeszcze jakie buty w Tatry wybrać na zimowy trekking, spieszymy z pomocą. Dobre buty zimowe trekkingowe powinny:

być długie, dzięki czemu zapobiegną wpadaniu śniegu do środka, co jest elementem niezwykle ważnym podczas tej aktywności;

cechować się stosunkowo twardą podeszwą. Stąpając po głębokim śniegu, łatwo o uszkodzenie stopy lub utratę równowagi, której wynikiem może być upadek. Nie wiadomo bowiem, co znajduje się pod grubą warstwą puchu. Gałęzie, skały, ostre kamienie to podstawowe zagrożenia dla turysty pieszego, który porusza się po górach zimą. Twarda podeszwa zapewni lepszą równowagę i zagwarantuje wyższej klasy ochronę dla stóp użytkownika. Ponadto, pozwoli na bardziej komfortowe korzystanie z raczków i raków. Miękkie buty mogą bowiem ulec zgnieceniu, co z kolei skutkować może otarciami i silnym dyskomfortem podczas poruszania się. Jednak nawet bardzo twarde obuwie nie musi mieć możliwości zakładania na nie raków. Wszystko zależy bowiem od konstrukcji tych drugich. Inne są modele butów pod raki półautomatyczne a inne pod automatyczne czy koszykowe. Zanim podejmiesz ostateczną decyzję o zakupie obuwia, sprawdź czy będzie można założyć na nie raczki lub raki, które masz na wyposażeniu;

posiadać membranę. Najlepiej taką, która zagwarantuje wysoką oddychalność. Obuwie membranowe sprawi, że nawet mokry śnieg i woda nie zagrożą suchości stóp użytkownika. A w górach suche stopy to podstawa. Mokre skarpety potrafią być sprawcami wielu szkód, w tym bolesnych otarć, odcisków i wyziębienia organizmu. Z tego powodu warto zadbać o to, by membrana zlikwidowała możliwość przeniknięcia wilgoci do wewnątrz butów;

być skórzane, ponieważ skóra naturalna zapewnia skuteczną izolację termiczną. Zimą, gdy temperatura na zewnątrz jest naprawdę niska a wiatr tak silny, że sprawia, że na samą myśl o nim marzną nam palce u stóp, zapewnienie komfortu termicznego jest niezwykle istotne. Warto postawić na model hybrydowy, który posiada także elementy gumowe lub kauczukowe.

Dobre marki trekkingowe, takie jak Quechua czy Forclaz, posiadają w swojej ofercie modele docieplane. Jeśli masz tendencje do marznięcia, postaw na Quechua SH100 warm czy Quechua SH520 X-warm.

Wybór sprzętu na letnie wycieczki jest zdecydowanie prostszy niż na wyprawy zimowe. Zatem jakie buty w góry wybrać, gdy w planach ma się wyprawy letnie? Przede wszystkim takie, które zapewnią wygodę i komfort użytkowania. Jeśli preferujesz odkryte kostki, latem możesz postawić na model krótki. Nie musi on być wykonany ze skóry, ponieważ podczas upałów, modele syntetyczne lub hybrydowe w zupełności wystarczą. Możesz postawić więc na buty lekkie, na przykład Quechua NH150, Quechua NH500 lub wodoodporne Quechua MH900. Jeżeli bierzesz pod uwagę chodzenie po górach jesienią lub wiosną, wybierz na wszelki wypadek model wysoki. W takim przypadku dobrym rozwiązaniem będą przykładowo modele takie jak Forclaz MT500, Quechua MH100 MID czy Quechua MH500 MID. Nadają się one zarówno na intensywne użytkowanie jak i na użytkowanie okazjonalne.

Twarde i ciężkie buty nie sprawdzają się podczas łagodnych spacerów o charakterze trekkingowym, dlatego nie kupuj najwyższych modeli, jeśli nie masz zamiaru wykorzystywać ich możliwości. Chodząc po trasach prostych i dobrze przygotowanych, wybierz model, który zapewni Ci przewiewność, lekkość i wygodę oraz zabezpieczenie przed deszczem. Podeszwy mogą być w takim przypadku stosunkowo miękkie, nie ma konieczności inwestowania w twarde i wytrzymałe modele. Mając na celu Tatry wysokie, w których napotkać można zarówno ostre kamienie jak i liczne skały, postaw na dedykowane takim warunkom obuwie trekkingowe. Jeżeli nie masz pewności, które modele sprawdzą się w konkretnych warunkach, cofnij się do akapitu, mówiącego o skali Meindla.

W powyższych akapitach, szczegółowo przybliżyliśmy zagadnienie wyboru odpowiednich butów górskich. Gwoli podsumowania, postanowiliśmy przypomnieć najbardziej palące kwestie. Buty powinny być dobrane do:

– pory roku, w której mają być użytkowane,

– stopnia trudności tras, po których zamierzasz się w nich poruszać,

– poziomu Twojej koordynacji ruchowej i umiejętności utrzymywania równowagi,

– stopnia potliwości stóp,

– Twoich osobistych preferencji.

Jeżeli masz jednak zamiar chodzić po Tatrach zarówno latem jak i zimą, zarówno po partiach wysokich jak i niskich, zarówno podczas opadów śniegu, deszczu jak i w czasie pięknej słonecznej pogody, rozważ zakup dwóch par. Jednej, która zagwarantuje Ci wysoki poziom oddychalności i lekkość i którą będziesz mógł/mogła zakładać na letnie spacery po niższych górach oraz drugiej, która zapewni Ci komfort i bezpieczeństwo podczas wypraw zimowych. W tym drugim przypadku wybierz buty twardsze, dłuższe, sztywniejsze, nieprzemakalne, wyposażone w membranę oraz wysokiej klasy podeszwę, dzięki którym możliwe będzie założenie raków lub raczków.