Szermierka zasady – szpada, floret i inne szermiercze podstawy

Szermierka to sztuka władania bronią białą. Jednocześnie jest sportem o jednej z najstarszych historii, gdyż ta sięga jeszcze czasów przed naszą erą. Od czasów, gdy dostrzeżono w szermierce sportowe walory i zdecydowano się na przekształcenie jej w dyscyplinę sportu, minęło jednak wbrew pozorom niewiele czasu. Założeniem szermierki jest pokonanie przeciwnika w walce szablą, szpadą lub floretem. Najczęściej liczy się po prostu trafienie drugiej strony w walce. Wszystko rozgrywa się na ograniczonej przestrzeni maty. Ponadto można poruszać się po niej tylko w jednej płaszczyźnie.

Przełomowym momentem w szermierce było między innymi wprowadzenie floretu, czyli sportowej broni kolnej, która na sale trafiła pod koniec XVII wieku. W tamtych czasach powoli zaczynano także pojedynkować się z użyciem szabli, czyli zakrzywionych broni wywodzących się z Azji Centralnej. Były one bardzo cenione między innymi w Polsce, gdzie korzystano z nich również jak z broni przybocznej. Najważniejszy okres pod względem przekształcenia szermierki w sport to wiek XIX.

Wtedy pojedynki były na porządku dziennym, gdyż pretekstem do ich rozpoczynania była nawet najmniejsza ujma na honorze szlachcica, oficera, czy też osoby wywodzącej się z nowobogackiej burżuazji. Po pewnym czasie do tych grup dołączyli nawet studenci. W tamtym okresie istniały też już kodeksy, które określały prawa oraz obowiązki osób uczestniczących w pojedynkach, a także to, z jakiej broni mają korzystać. Położyło to podwaliny pod wykształcenie sportowej szermierki, czyli dyscypliny, którą uprawia się do dziś. W 1896 stała się ona również dyscypliną olimpijską i była jedną z konkurencji na pierwszych nowożytnych igrzyskach, które zorganizował baron Pierre de Coubertin.

W tamtych czasach problemem był jednak brak jednolitych zasad, które obowiązywałyby na całym świecie. Dlatego 29 listopada 1913 roku powstała FIE, czyli Międzynarodowa Federacja Szermiercza. Opracowała ona jednolite zasady pojedynkowania się, czerpiąc z różnych prawideł obowiązujących w państwach specjalizujących się w danej broni. Na przykład źródłem takowych w wypadku floretu była Francja oraz Włochy. Z kolei przy opracowywaniu zasad pojedynków szablą korzystano ze zwyczajów węgierskich.

Na czym walczą szermierze? Polem walki w tej dyscyplinie jest plansza szermiercza. To specjalne pole o długości 14 metrów. Znajdziesz na nim linię środkową, dwie linie wyjściowe oddalone o 2 metry od centrum i to tam zaczyna się walka. Ponadto pojawiają się również dwa obszary dwóch metrów, które znajdują się na końcach planszy i alarmują o bliskości do końca maty.

Maksymalny czas walki wynosi 3 minuty, a pomiędzy każdą rundą można liczyć na minutową przerwę. W takim formacie walczy się do zdobycia 15 punktów, czyli 15 trafień w swojego przeciwnika. Co ważne przez czas walki rozumie się jedynie czas, który upływa na właściwym pojedynkowaniu, czyli pomiędzy komendami sędziego brzmiącymi alle oraz halte.

To, co zalicza się jako trafienie, jest zależne od rodzaju broni. Co ważne, w szabli i florecie mamy do czynienia z zasadami umownymi, czyli konwencją. Wskazuje ona, że zawodnik wykonujący natarcie ma pierwszeństwo w zadaniu trafienia.

Zasad szermierki jest znacznie więcej, lecz te powyższe to podstawy, które chcąc zacząć przygodę z tym sportem po prostu trzeba poznać. Ponadto warto zapoznać się z ogólnym savoir-vivre oraz mieć ze sobą odpowiedni sprzęt w tym ochraniacze, bluzę i długie skarpety.

Walki we florecie są dynamiczne i jednocześnie pełne gracji. Ponieważ jest to broń kolna, pchnięcia są zwykle krótkie, a możliwości obrony w stosunku do szabli wydają się nieco skromniejsze, ale to tylko złudzenie: to bardzo techniczna dyscyplina. Punkty, podobnie jak w szabli, są przyznawane na podstawie konwencji, w wypadku walki floretem liczy się tylko i wyłącznie tułów wraz z podbrzuszem. Zasady konwencji są niezmienione, gdyż linia ma pierwszeństwo przed natarciem, nacierający przed kontrnacierającym, a pierwszeństwo natarcia jest zniesione przez obronę zasłoną i skuteczną odpowiedź.

Szpada natomiast przez wiele osób jest uznawana za tę ”najprawdziwszą” konkurencję szermierczą, ponieważ jej zasady i obraz przywodzą na myśl reguły pojedynków na broń białą. Faktycznie od nich się wywodzą, dlatego też można tu zauważyć pewne odprężenie zasad, w konkurencji szpada punktowane jest trafienie w całe ciało, co pozwala błyskawicznie przenosić ciężar gry między grą w dole i górze. Nie obowiązuje również konwencja przy naliczaniu punktów. Można naliczyć zawodnikom punkty równocześnie, jeśli trafienia dzieli od siebie maksymalnie jedna piąta sekundy.

Szabla jest bronią kolno-sieczną, co pozwala nieco rozbudować strukturę walki. Wykonanie zamaszystego cięcia pozwala na wyprowadzenie ataku, który w pozostałych konkurencjach szermierczych byłby niepraktyczny. W walce szablą  ważnym polem trafienia jest górna połowa ciała, od pasa w górę. Przy czym o tym, który z zawodników może w danym starciu uzyskać punkt, decyduje również konwencja. Jest to ważne, ponieważ to właśnie zbiór tych dodatkowych zasad rozstrzyga o pierwszeństwie w rozliczeniu punktu – nie ma tu możliwości przyznania punktów równocześnie obojgu zawodnikom.

Dla wielu osób tym, co w szermierce jest bardzo pociągające, jest mocno osadzony savoir-vivre na planszy i poza nią. Nawet współcześnie nie pozbawiono jej pewnego romantyzmu i widać to bardzo dobrze w szczególnie sformalizowanych zachowaniach kurtuazyjnych. W tej dyscyplinie jest to do tego stopnia istotne, że naruszenie protokołu jest traktowane jako wykroczenie i zawodnik powinien liczyć się z karą dyscyplinarną.

Przed i po walce zawodnicy żegnają się ruchem broni w ustalonej sekwencji. Po walce konieczne jest również pożegnanie się z przeciwnikiem poprzez podanie nieuzbrojonej dłoni. Istotna również jest prezentacja broni przed i po pojedynku. Nazywa się ją ukłonem i istnieje kilka wariantów tego gestu, przy czym klasyką jest ukłon szkoły francuskiej. Szermierka postawy traktuje niezwykle poważnie, tym samym w tym układzie zawodnik staje z bronią u boku zwróconą w dół. Następnie prostuje uzbrojone ramię, kierując broń w stronę przeciwnika i unosi broń, zbliżając gardę do swojej twarzy. Ruchy te powtarza się także od tyłu, wracając do pozycji wyjściowej.

W szermierce na podstawowym poziomie obowiązują cztery poziomy kar dyscyplinarnych:

– Upomnienie przez sędziego – stosowane jako pierwszy ze środków dyscyplinujących, jeśli przewina nie jest duża, a uwaga udzielana jest po raz pierwszy.

– Kartka żółta – jeśli zawodnik nie reaguje na zwrócone do niego słowa lub błąd jest na tyle poważny, że łagodniejsze środki dyscyplinujące są zbyt niskiej mocy.

– Kartka czerwona – najczęściej wskazywana jest w sytuacji popełnienia tego samego przewinienia po raz drugi. Jest to jedyna ze standardowych kar, której nałożenie wiąże się z przyznaniem trafienia przeciwnikowi.

– Kartka czarna – jest to kara nakładana w sporadycznych przypadkach i jej skutkiem jest natychmiastowa dyskwalifikacja, często w połączeniu z ograniczeniami dotyczącymi udziału w kolejnych zawodach.

W gestii sędziego jest też zastosowanie dodatkowych kar, jeśli zawodnik na przykład nie stosuje się do przepisów regulujących kwestię reklam i sponsoringu. W szermierce oczywiście obowiązują pewne podręczniki oceny i utarte kanony postępowania, jednak wiele zależy również od woli sędziego.

Szermierka to sport dla osób lubiących czystą rywalizację. Wymaga bardzo dobrej sprawności fizycznej, umiarkowanej siły, znacznej gibkości i skoczności. Współczesny wymiar tej dyscypliny nie wymaga też żadnych zmian sprzętowych w przypadku osób niepełnosprawnych, a ich rywalizacja często prowadzona jest na ekstremalnie wysokim poziomie. Cały czas istnieje w szermierce pewna magia nobilitacji – uznaje się ją za sport elitarny, elegancki, a zawodników często traktuje się z większym szacunkiem.