Zasady gry w koszykówkę. Czego nie wolno robić podczas meczu?

Koszykówka to sport drużynowy i jednocześnie też olimpijski, który powstał 21 grudnia 1891 roku za sprawą Jamesa Naismitha. Chciał on stworzyć grę, w której będzie zminimalizowany kontakt fizyczny, a będzie sporo skakania, biegania i koordynacji wzrokowo-słuchowej. Stworzył on podstawowe przepisy gry w koszykówkę:

– piłką należy grać tylko przy użyciu rąk; powinna być duża, lekka i możliwa do utrzymania w dłoniach,
– nie można przemieszczać się z piłką w ręce, trzeba ją podawać,
– uczestnicy mogą być w dowolnym miejscu,
– nie można stosować przemocy fizycznej,
– kosz powinien być umieszczony poziomo, wysoko w górze.

Od czego zaczęła się historia koszykówki? Oczywiście od rozgrywki w 1891 roku. Pierwszy nieoficjalny mecz w koszykówkę rozegrano na sali gimnastycznej YMCA w Springfield. Oficjalny natomiast odbył się w 1892 roku. W 1934 sport ten stał się dyscypliną olimpijską. Warto też wspomnieć o powstaniu NBA (National Basketball Association) w 1949 roku. Liga ta powstała z połączenia dwóch innych: BAA (Basketball Association of America) i NBL (National Basketball League). 

Podstawowe zasady gry zostały ustalone przez Międzynarodową Federację Koszykówki FIBA. Koszykówka polega na walce o to, aby wrzucić piłkę  do kosza przeciwnej drużyny oraz aby skutecznie ochronić własny kosz. Mecz wygrywa drużyna, która zdobędzie więcej punktów. Nie ma górnego limitu punktacji. Każdy rzut do kosza to inna punktacja:

– uzyskany celny rzutem z gry to 2 punkty,
– uzyskany zza linii rzutu wolnego to 1 punkt,
– uzyskany z rzutu sprzed linii 6,75 metra (pole do rzutu za trzy) to 3 punkty.

Dla przeciwnego zespołu punkt jest uznawany w dwóch sytuacjach:

– kiedy piłka do koszykówki wpadnie do niego i przez niego przeleci,
– kiedy wpadnie do niego i już w nim zostanie.

Wrzucenie piłki do kosza od dołu jest błędem, podobnie jak do własnej drużyny. Jeśli uczestnik w trakcie gry wrzuci do kosza swojego zespołu piłkę przez przypadek, to przeciwnicy otrzymują punkt. Mecz gry w koszykówkę rozpoczyna się w momencie poprawnego zbicia rzutu sędziowskiego. Piłkę należy wprowadzić do gry w ciągu pięciu sekund od usłyszenia gwizdka.

Piłka do koszykówki może być kozłowana, rzucana oraz podawana. Należy to robić całymi dłońmi. Jeśli piłka zostanie uderzona pięścią albo nogą, to sędziujący uzna to za naruszenie reguł gry w koszykówkę. Poruszanie się po polu z piłką jest dozwolona tylko w momencie kozłowania piłki co dwa kroki.

Nie można trzymać piłki dłużej w rękach i jednocześnie zmieniać swojej pozycji. Kozłować można tylko jedną ręką, a jeśli już chwycisz piłkę do podania jej innemu graczowi lub rzutu, to nie można ponownie tego zrobić.

Mecz koszykówki w Europie trwa 40 minut. W NBA z kolei jego czas wydłuża się do 48 minut. Z uwagi na to, ile jest połów w koszykówce NCAA, czyli amerykańskiej akademickiej, czyli dwie, rozegranie meczu trwa 40 minut, podobnie jak w Europie. Czas na rozegranie jednej akcji tam to 30 sekund. w NBA i FIBA natomiast wynosi 24 sekundy.

Jeżeli w regulaminowym czasie gry nie zapadnie rozstrzygnięcie (będzie remis), to wówczas zarządzane są 5-minutowe dogrywki do momentu wyłonienia zwycięzcy. Każdą z nich rozdziela 2-minutowa przerwa meczu. Podczas każdej z nich trenerzy mają do dyspozycji jedną przerwę na żądanie, by zebrać zawodników na boisku i na przykład opracować nową taktykę. 

W trakcie meczy jest kilka chwil na złapanie oddechu zarówno dla 5 zawodników stojących po Twojej stronie, jak i rywali. Przerwa trwa 2 minuty i ma miejsce pomiędzy:

– 1 i 2 kwartą, 
– 3 i 4 kwartą
– przed każdą dogrywką.

Między 2 a 3 kwartą jest dłuższa przerwa, która trwa 15 minut w NBA. W FIBA gra w piłkę staje na 10 minut.

Wiesz już, ilu zawodników gra w kosza. Abyś mógł w pełni zrozumieć specyfikę gry w koszykówkę, powinieneś poznać znaczenia poszczególnych zwrotów i określeń, jakich używają sędziowie czy komentatorzy sportowi. Należą do nich:

– wprowadzenie piłki do gry – polega na rozpoczęciu gry przez uczestnika jednej z drużyn stojącego poza polem. Miejsce wprowadzenia piłki do gry wskazuje sędzia. Istotne jest to, że zawodnik wprowadzający nie może dotknąć piłki wprowadzonej na boisko, zanim dotknie ona innego z zawodników,

– rzut sędziowski – rozpoczyna pierwszą kwartę meczu. Główny arbiter spotkania podrzuca piłkę w kole środkowym pomiędzy dwoma graczami przeciwnych zespołów,

– „martwa piłka” – to piłka, która nie może być zagrywana. Staje się taka, gdy: zostanie zdobyty punkt, sędzia użyje gwizdka w czasie, kiedy piłka jest żywa, zabrzmi dźwięk kończący akcję lub kończący mecz,

– kroki – to błąd polegający na tym, że uczestnik, trzymając piłkę, robi więcej niż dwa kroki,

– zasłona – jest to element taktyczny podczas gry w ataku. Zasłona jest wykonywana przez zawodnika nieposiadającego piłki i polega na takim ustawieniu się względem rywali, aby ten nie miał możliwości przerwania akcji,

– szarżowanie – niedozwolone zetknięcie osobiste zawodnika z piłką lub bez piłki.

Jak wiadomo, koszykówka jest sportem kontaktowym i faule stanowią jej nieodłączny element. Zatem zanim zaczniesz grać w kosza, czy to towarzysko z kolegami, czy w lidze, koniecznie poznaj ich definicje. Musisz również wiedzieć, że istnieje coś takiego jak limit fauli. Zazwyczaj dopuszczalnych jest pięć fauli (w NBA sześć) popełnionych przez jednego gracza, z tym że piąty (a w NBA szósty) oznaczają konieczność opuszczenia boiska przez faulującego.

– Faul osobisty – to każde nielegalne zetknięcie uczestnika z rywalem. Obowiązuje w przypadku, gdy piłka jest żywa lub martwa;

– Faul obustronny – sytuacja, w której zawodnicy przeciwnych drużyn popełniają faul w tym samym momencie. Po odgwizdaniu sędzia nakazuje wznowienie gry przez zespół, który był przy piłce;

– Faul techniczny – to naruszenie przepisów gry poprzez niesportowe zachowanie. Faulem technicznym może być symulowanie, lekceważenie lub obrażanie sędziów, a także naruszenie ich nietykalności. Może zostać popełniony nie tylko przez zawodników, ale też przez osoby związane z drużyną przebywające poza boiskiem (na przykład przez trenera);

– Faul niesportowy – to taki, który nie wynika z próby zagrania piłki i jest cięższy od zwykłego faulu. Karami za niesportowy faul mogą być: jeden, dwa lub trzy rzuty wolne;

– Faul dyskwalifikujący – jest nim rażące wykroczenie (wpisują się w nie zarówno zagrania niezgodne z przepisami, jak i niesportowe zachowania), którego konsekwencją jest usunięcie ukaranego zawodnika, trenera czy członka sztabu szkoleniowego z boiska lub strefy wokół ławki rezerwowych.

Ile osób gra w koszykówkę? Na boisku o wymiarach 28 metrów długości i 15 metrów szerokości mierzą się ze sobą dwa zespoły, każdą reprezentuje pięciu zawodników. Ogólny skład każdej drużyny jest jednak większy i wynosi maksymalnie 12 zawodników. Do tego znajduje się jeszcze trener i asystent trenera. Zawodnicy są zmieniani poprzez zgłoszenie zmiany u sekretarza w czasie przerwy na żądanie lub po wyrażeniu zgody sędziego.

Jego zadaniem jest po prostu rozegranie piłki spod kosza i nabicie maksymalnej liczby punktów z tego cokolwiek niekorzystnego, bo silnie bronionego miejsca. To najczęściej zawodnicy wysocy i silni, którzy są w stanie pod koszem wywalczyć prawo do piłki.

Jego zadania są określane na bieżąco, w zależności od tego, co trzeba ogarnąć na boisku. Może przechwytywać piłkę, często odpowiada za narzucanie maksymalnej ilości piłek za trzy punkty, poza tym dynamicznie szuka sobie miejsca na boisku. W wielu drużynach niskiemu skrzydłowemu przydziela się na stałe pilnowanie rozgrywającego drużyny przeciwnej.

To zawodnik wspierający. Bardzo często gra tyłem do kosza, jeśli rzuca, to zwykle z półdystansu, natomiast to właśnie od jego sprawności i szybkości zależy przenoszenie ciężaru akcji między różnymi częściami boiska. Generalnie silny skrzydłowy jest defensywny, ale musi też umieć rozegrać nadarzające się okazje ofensywne.

Jest zawodnikiem, który faktycznie kieruje grą drużyny. Najdłużej jest w posiadaniu piłki i powinien zawsze orientować się w sytuacji na boisku. To od niego rozpoczyna się budowanie akcji, ale też często na nim kończą się akcje przeciwnika. Ciekawostka: bardzo często jest to najniższy gracz zespołu, ale z potężnym wyskokiem może poradzić sobie ze znacznie wyższymi skrzydłowymi przeciwnika.

Średnio liczba przebytych kilometrów podczas meczu wynosi około 4-6 kilometrów. Wartość ta może się jednak różnić w zależności od stylu gry, pozycji, jaką zawodnik zajmuje oraz indywidualnych predyspozycji. Obrońcy muszą często pokonywać większe odległości. Z kolei inni zawodnicy, grający na pozycji środkowej, częściej zajmują stałe miejsce w okolicach kosza. Ważne jest także tempo gry. Jeśli jest intensywna i szybka, odległości do pokonania będą większe, nawet do 8-10 kilometrów.

Na boisku obowiązuje zasada etycznego i sportowego zachowania. Niedozwolone jest obrażanie i faulowanie zawodników drużyny przeciwnej. Nie można także zbyt ekspresyjnie okazywać złości ani utrudniać przeciwnikom gry w sposób niezgodny z zasadami. Zabronione są takie działania jak blokowanie, szarpanie i powstrzymywanie przeciwnika rękoma. To właśnie uznawane jest za faul i karane dodatkowymi rzutami.

Za tak zwane przewinienie techniczne lub niegodne sportowca drużyna karana jest dodatkowym rzutem wolnym dla przeciwników. Jeśli złe zachowania na przykład faule będą się powtarzać, to winny zawodnik może zostać wykluczony albo całkowicie zdyskwalifikowany z gry. Zanim tak się stanie, otrzymuje on ostrzeżenia od sędziego.

Wygląd odzieży do gry w koszykówkę podczas oficjalnych meczów jest ściśle określony. Każdy zawodnik nosi taki sam strój. Koszulki i spodenki do gry w siatkówkę mają być w jednolitym kolorze z przodu i z tyłu, a na koszulkach powinny znajdować się numery zawodników. Numery w tej samej drużynie nie mogą się powtarzać. Zabronione jest granie w nakryciu głowy i biżuterii (kwestia bezpieczeństwa graczy). Piłki do koszykówki używane podczas gry zazwyczaj są w pomarańczowym kolorze i mają charakterystyczny wygląd. Cechują się łatwym odbiciem od podłoża.

Znasz już najważniejsze zasady dotyczące gry w koszykówkę. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się skomplikowane, to zostały zaprojektowane tak, by oddawać emocjonujący charakter tej dyscypliny. Właściwa interpretacja i stosowanie się do tych zasad pozwala na pełne czerpanie radości z gry, a także na rozwijanie umiejętności sportowych i zespołowych. 

Jeśli myślisz o rozpoczęciu swojej przygody z koszykówką warto odwiedzić sklepy Decathlon i zaopatrzyć się w niezbędny sprzęt.