Buty trailowe – co to? Jakie buty do biegania wybrać?

Bez względu na to, czy ktoś dopiero rozpoczyna swoją przygodę z bieganiem, czy ma już doświadczenie, odpowiednio dobrane buty to absolutna podstawa. Kiedy biegniemy, stopa uderza w podłoże i wykonuje ruch rolujący. Jest to całkowicie naturalny odruch będący nieodłączną częścią biomechaniki tej aktywności. Aby jednak stopa za szybko nie rolowała się do wewnątrz, konieczna jest bardzo intensywna praca mięśni.

Czasami jednak ich możliwości w tym zakresie bywają ograniczone, np. wskutek zmęczenia czy zbyt niskiego poziomu wytrenowania. Rzutuje to na rezultaty, które są po prostu gorsze, ale też przyczynia się do kontuzji. Dlatego właśnie stopy potrzebują solidnego wsparcia, jakie są w stanie zapewnić prawidłowo dobrane buty do biegania. Takie obuwie gwarantuje komfort i dobrą amortyzację, a także lepszą przyczepność i ochronę przed urazami. Biegacze często świetnie czują się w butach trailowych – i nie dzieje się tak bez powodu. 

Mianem butów trailowych określane jest obuwie do biegania w terenie. Pojęcie terenu odnosi się w tym przypadku do rozmaitych nawierzchni takich jak m.in. leśne dukty, szlaki górskie, grząskie ścieżki. Tego typu obuwie różni się od butów przeznaczonych do biegania po asfalcie i chodnikach. Jest nieco inaczej skonstruowane, a jego zadaniem jest chronić stopy przed urazami nawet w trudnym terenie. 

Jest czymś w rodzaju kompromisu pomiędzy ciężkimi, sztywnymi butami trekkingowymi a lekkimi modelami popularnymi wśród osób preferujących bieganie po asfaltowych nawierzchniach. Każdy biegacz jest w stanie dopasować ten rodzaj obuwia do własnych potrzeb i preferencji z racji na dużą różnorodność w tym zakresie. Warto zatem nieco bliżej przyjrzeć się poszczególnym typom butów trailowych oraz poznać zalety tego obuwia, aby wybrać te, które najlepiej sprawdzą się podczas treningów w terenie. 

Aby wiedzieć, jakie buty trailowe wybrać, trzeba w pierwszej kolejności poznać najbardziej charakterystyczne ich cechy. Tym, co w pierwszej kolejności rzuca się w oczy jest bieżnik – inny niż w butach do biegania po asfalcie i zapewniający znakomitą przyczepność. Bieżniki mają różną głębokość – nawet do 8 mm, co umożliwia aktywność nawet tam, gdzie jest błoto.  Odznacza się wielokierunkowym kształtem, co przekłada się nie tylko na przyczepność, ale i łatwość utrzymania obuwia w należytej czystości. Bieżniki butów trailowych wykonywane są ze specjalnej mieszanki gum. Wiele modeli wyposażonych jest w płytki w podeszwach, które chronią stopy przed ostrymi elementami, np. korzeniami drzew, wystającymi kołkami czy kamieniami.

Ponadto w butach terenowych cholewka nie jest siateczkowana jak w butach przeznaczonych do biegania po asfalcie. Jest też grubsza i wytrzymalsza, z mocniejszym otokiem na palcach oraz niekiedy pokryta wodoodpornym materiałem. Dostępne są również takie modele, w których język jest jakby zszyty z cholewką i umieszczony dość wysoko. Przekłada się to na jeszcze lepszy komfort i bezpieczeństwo, gdyż zapobiega wpadaniu do środka butów kamyków, żwiru czy błota. Czasami na języku umieszczona jest kieszonka pozwalająca na ukrycie wiązań typu quicklace, jak np. w modelach marki Salomon.

Mówiąc o cechach obuwia trailowego, nie da się nie wspomnieć o tak istotnej kwestii, jaką jest jego stabilność. Ma ona ścisły związek z rodzajem stopy, która może być:

naturalna – gdzie ciężar ciała po wylądowaniu na zewnętrznej części pięty jest rozkładany równomiernie na całą stopę;

pronująca – czyli taka, gdzie po postawieniu stopy na podłożu środek ciężkości przenosi się z jej zewnętrznej części na wewnętrzną;

supinująca – gdzie po postawieniu jej na gruncie środek ciężkości po przeniesieniu z pięty umiejscowiony jest po zewnętrznej części stopy.

W obuwiu trailowym dla pronatorów i supinatorów zastosowana jest nieco sztywniejsza konstrukcja. Poza tym w niektórych modelach tych butów biegowych podeszwa jest trochę szersza niż w standardowych. Ma to na celu zapobieganie nadmiernym ruchom kostki, a przez to poważnym kontuzjom ze zwichnięciem czy złamaniem włącznie.

Do tego cholewka w okolicach śródstopia bardziej opina stopę, a podeszwa ma trochę niższą wysokość, co okazuje się niezwykle przydatne podczas trudniejszych tras. Określenie rodzaju stopy wcale nie jest trudne i każdy może to zrobić sam. Wystarczy zamoczyć ją w wodzie i odcisnąć na kartce papieru. Kształt, jaki się na niej odbije, wskazuje na rodzaj Twojej stopy. Powinien on być koniecznie uwzględniony przy wyborze butów. 

Buty trailowe podzielić można na damskie i męskie. Opisanym powyżej kryterium podziału jest także rodzaj stopy osoby, która zamierza w nich biegać. Nie istnieje coś takiego, jak oficjalny podział takich butów, niemniej da się wyodrębnić pewne typy omawianego obuwia biegowego w zależności od ich cech i przeznaczenia oraz ukształtowania terenu, na którym pasjonat najczęściej trenuje. Mając na uwadze te przesłanki, buty trailowe można podzielić na:

startowe

Przeznaczone dla osób, które – jak sama nazwa wskazuje – biorą udział w zawodach. Są lekkie i wyposażone w dość agresywny, czyli głęboki, bieżnik. Podeszwa jest stosunkowo sztywna w części śródstopia. Ich zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej dynamiki podczas pokonywania konkursowego dystansu, więc i amortyzacja tych butów jest niewielka.

treningowe

Jest to typowe obuwie trailowe dedykowane osobom biegającym w terenie. Cechuje je uniwersalność i wytrzymałość. Podobnie jak modele startowe, mają agresywny bieżnik, ale nie są tak lekkie.

treningowo-startowe

Modele z tej kategorii to doskonały przykład kompromisu pomiędzy butami startowymi a treningowymi. Bardziej doświadczonym biegaczom przydadzą się podczas treningów w charakterze obuwia treningowego, natomiast jako startowe posłużą osobom, które zaczynają startować w zawodach. Ważą nieco mniej niż standardowe buty treningowe, co nie odbywa się kosztem amortyzacji.

obuwie do ultramaratonów

Przebiegnięcie ultramaratonu jest nie lada wyczynem wymagającym zarówno solidnego przygotowana i znakomitej formy, jak i porządnego obuwia. W przypadku ultramaratonów – czyli biegów na bardzo długich dystansach odbywających się w specyficznych warunkach – potrzebny jest specjalny rodzaj obuwia. Z jednej strony musi być ono wytrzymałe, miękkie i wygodne, a z drugiej dopasowane pod względem bieżnika do różnych nawierzchni.

z kolcami

Jeżeli ktoś biega po oblodzonym terenie lub chętnie uczestniczy w biegach na orientację, to dla niego najlepsze będą buty z kolcami o dużej amortyzacji. 

wodoodporne

Bieganie po kałużach to dla biegaczy standard. W butach wodoodpornych woda nie dostanie się do środka, ponieważ są one zabezpieczone membraną o wodoodpornych właściwościach.

do nawierzchni mieszanych

Mnóstwo osób biega zarówno po twardych nawierzchniach takich jak asfalt, jak i w terenie. Wśród modeli butów trailowych opłaca się wówczas poszukać takich, które zdadzą egzamin na nawierzchniach twardych oraz w terenie.

Jak doskonale widać, przesłanek decydujących o wyborze butów do biegania w terenie jest naprawdę sporo. Nie wolno zapomnieć także o dopasowaniu właściwego rozmiaru. But nie może być ani za luźny, ani zbyt obcisły. W czasie biegu trzeba  się w nim czuć w pełni komfortowo. Należy czuć podłoże, ale podeszwa ma chronić stopę. W przedniej części buta, przed palcami, wskazany jest niewielki luz – ok. 1 cm. Trzeba bowiem liczyć się m.in. z tym, że w wyniku intensywnego wysiłku na dłuższym dystansie palce mogą spuchnąć.

Najrozsądniej jest przymierzyć co najmniej kilka par i sprawdzić, czy stopy dobrze w nich leżą. W rozmiarówkach poszczególnych firm zwykle występują drobne różnice. W razie jakichkolwiek wątpliwości najlepiej wybrać się na zakupy z doświadczonym biegaczem lub zasięgnąć porady u pracowników sklepu. 

Ktoś, komu zdarza się pobiegać od czasu od czasu, nie musi inwestować w obuwie z najwyższej półki. Jeżeli jednak zamierzamy regularnie trenować i marzy się nam np. przebiegnięcie maratonu, najważniejszym elementem naszego stroju do biegania są buty. W takiej sytuacji zdecydowanie opłaca się zainwestować w jakość – czyli w sprawdzoną markę specjalizującą się w produkcji obuwia sportowego.

W niedługiej perspektywie czasu na pewno się okaże, że takowy nabytek zdecydowanie się opłacił. Również podczas aktywności fizycznej, jaką jest bieganie, należy wykazywać szczególną troskę o własne zdrowie i bezpieczeństwo. Bez butów, które będą solidnie zabezpieczać nasze stopy przed urazami, nie jest to możliwe. 

Buty używane do aktywności w terenie są narażone na wstrząsy, działanie wilgoci, błoto i ścieranie. Każdy biegacz wie doskonale, że potrafią się one szybko zużywać, niemniej wiele tutaj zależy od ich jakości i intensywności treningów. Dobrym rozwiązaniem jest posiadanie przynajmniej dwóch par, niemniej bez względu na to, ile ich jest, wymagają one prawidłowej konserwacji. Dzięki temu nie zniszczą się szybko i dłużej posłużą. Po powrocie z treningu trzeba umyć pod bieżącą wodą cholewkę i bieżnik – zwłaszcza gdy obuwie miało kontakt z błotem.

Następnym krokiem jest wypchanie środka buta gazetami i pozostawienie go do wyschnięcia. Ktoś zapyta: i po co to wszystko, skoro but sam wyschnie, a zaschnięte błoto z niego odpadnie? Otóż jeśli będziemy suszyć pod kaloryferem czy na świeżym powietrzu bez uprzedniego wypchania ich gazetami, cholewki się skurczą. Podobny efekt daje pozostawienie butów bez czyszczenia po powrocie z biegania.

Cholewka i bieżnik są tymi elementami obuwia biegowego, które najprędzej tracą swoje właściwości. W interesie biegacza jest zatem troszczyć się o swoje buty. Oczywiście w pewnym momencie nie da się uniknąć zakupu nowej pary. Jeżeli mamy trudności z wyczuciem podłoża, zaczynamy odczuwać dyskomfort i pojawia się kłopot z właściwą amortyzacją, wówczas należy udać się na zakupy nowego obuwia do biegania. Pamiętajmy również, że w miarę upływu czasu nabieramy większego doświadczenia, więc zmieniają się nasze oczekiwania względem obuwia.