Co to jest spalony w piłce nożnej? Na czym polega?

Mecz piłki nożnej kieruje się sztywnymi zasadami. Żeby rozpocząć oficjalną rozgrywkę, trzeba mieć do niej odpowiednie warunki: boisko zgodne z wytycznymi, dwie pełne drużyny (maksymalnie 11, minimum 7 zawodników) i odpowiednie stroje piłkarskie. Sportowcy nie mogą dopuszczać się fauli czy nadmiernej ekspresji emocji, jeśli dobrze nie otrzymuje piłki, albo obrażania zawodników drugiej drużyny. Nie powinni też dopuszczać do spalonego, ponieważ niesie to ze sobą duże konsekwencje.

Co to jest i na czym polega spalony? To sytuacja, w której piłkarz danej drużyny znajduje się na pozycji spalonej i wykonuje akcję. Można powiedzieć, że piłka wyznacza linię spalonego, gdyż ma on miejsce wtedy, gdy zawodnik jest bliżej linii bramkowej drużyny przeciwnej niż piłka nożna i bliżej niż przedostatni zawodnik drużyny przeciwnej. Czyli sportowiec, do którego się podaje, musi mieć przed sobą co najmniej dwóch oponentów. Jeden z nich może być bramkarzem, ale nie ma takiego wymogu.

Od kiedy obowiązuje spalony w piłce nożnej? Występuje od połowy XIX wieku, jednak wcześniej, przed 1990 rokiem, celem jego uniknięcia sportowiec musiał mieć przed sobą trzech, a nie tak jak obecnie dwóch zawodników z drugiej drużyny.

Jak z potencjalnej sytuacji przechodzi się do karalnego spalonego, którego odgwizduje sędzia? A kiedy nie zostanie wskazany przez sędziego? Oto odpowiedzi wynikające z przepisów gry.

Jest to miejsce zawodnika, które zajmuje on na połowie boiska nienależącej do jego drużyny, przy czym spełnione muszą być trzy dodatkowe warunki jednocześnie:

– Musi on znajdować się bliżej do linii bramkowej niż piłka;

– Bliżej linii bramkowej niż przedostatni obrońca;

– Musi mieć przynajmniej potencjalny wpływ na przebieg gry.

Czasem drugi z tych warunków przedstawia się jako bycie bliżej linii niż ostatni zawodnik i bramkarz, ale przepisy w żadnym punkcie nie wskazują, że jednym z oponentów konkretnie ma być bramkarz. Nie musi to być ostatni obrońca i bramkarz (choć tak jest najczęściej), ponieważ liczy się tylko liczba zawodników, nie ich pozycje na murawie.

Sam fakt znalezienia się na pozycji spalonej nie jest objęty sankcjami i zawodnik może w takim miejscu przebywać, ale z praktycznego punktu widzenia jest wtedy dla drużyny bezużyteczny, ponieważ potencjał spalonego zrealizuje się w każdej z trzech sytuacji:

– Kiedy zawodnik przyjmie lub rozegra piłkę;

– Kiedy ze swojej pozycji będzie przeszkadzał graczom drużyny przeciwnej;

– Jeśli wykorzysta swoje ustawienie do uzyskania przewagi na polu na przykład przez przechwycenie piłki odbitej od słupka lub poprzeczki.

Ochroną przed spalonym jest unikanie pozycji spalonej, choć nie zawsze jest to możliwe. Dlatego najbezpieczniej jest znajdować się na własnej stronie murawy albo w tej samej odległości od linii bramkowej przeciwnika do przedostatni zawodnik drugiej drużyny. Z drugiej strony – w ferworze gry łatwo o tym zapomnieć i wyrwać do przodu, a sędzia to z pewnością zauważy.

Warto pamiętać, że spalonego nie będzie w sytuacji, w której piłkarz sam wyminie wszystkich przeciwników i znajdzie się na drugiej połowie murawy sam na sam z bramkarzem. Wtedy może podać koledze z drużyny piłkę po linii lub do tyłu. Nie może jednak podać jej przed siebie.

Konsekwencją spalonego jest rzut wolny dla drużyny przeciwnej. Rzut wolny wykonywany jest z miejsca, w którym doszło do spalonego. Może, ale nie musi, wpłynąć to na przebieg rozgrywki, a nawet zadecydować o wyniku całego spotkania. Spalony budzi więc ogromne emocje wśród fanów piłki oraz wśród samych zawodników.

Do spalonego nie dojdzie w kilku sytuacjach. Wtedy też przeciwnicy nie otrzymują rzutu wolnego. Ma to miejsce wtedy, kiedy piłkarz jest na pozycji spalonej, ale:

– Dokonuje rzutu z autu;
– Dokonuje rzutu rożnego;
– Dokonuje rzutu karnego.

Jest w piłce nożnej takie zagranie, czy raczej taka zmiana ustawienia, którą nazywa się pułapką offside’ową. To coś, co można by nazwać wymuszeniem spalonego. Wykorzystuje się fakt, że jeśli zawodnicy obrony wybiegną do przodu, to zostawią bliżej linii bramkowej napastnika drużyny przeciwnej. Jeśli ten nie zauważy wybiegu (a często nie zauważa), to w chwili przyjęcia lub zagrania piłki zostanie ukarany właśnie za spalonego.

Taki manewr nie został w przepisach zakazany, bo choć na pierwszy rzut oka wydaje się raczej mało technicznym rozwiązaniem, to w praktyce zawiera już w swojej konstrukcji spore ryzyko. Jeśli drużyna, która ma się złapać w pułapkę ofsajdową, zauważy manewr przeciwników, może być w stanie zbudować korzystną sytuację, w której większość obrony będzie musiała cofać się na swoje pozycje.

Znajomość zasad dotyczących spalonego jest istotna zarówno dla graczy, jak i kibiców, ponieważ może ona znacząco wpływać na wynik meczu. Warto więc dokładnie zrozumieć, kiedy i dlaczego spalony jest odgwizdywany, co pozwoli dokładniej śledzić i interpretować przebieg rozgrywek.