Co to jest trening mentalny i jak pomaga w sporcie?

Obecnie wielu znanych sportowców współpracuje z trenerami mentalnymi lub z psychologami sportu. Co ciekawe, liczne badania naukowe prowadzone nad wynikami olimpijczyków dowodzą, że największy sukces odnosili ci, którzy poświęcali znacząco więcej czasu na rozwój osobisty.

W świecie sportu często mówi się, że kiedy sportowiec dochodzi do granicy swoich możliwości fizycznych, to otwiera się przed nim kolejny obszar – obszar pracy z umysłem. Nie od dziś można usłyszeć, że przykładowo w sportach walki, to przygotowanie mentalne jest równie istotne co dbanie o swoją kondycję. Pomaga w tym bogaty zestaw ćwiczeń, który ukierunkowany jest na zwiększenie efektywności sportowca.

Współczesny sport coraz częściej kładzie nacisk na holistyczne podejście do przygotowania sportowców. Liczy się nie tylko regularna aktywność fizyczna i pilnowanie diety, ale także dbanie o mentalność. W zrozumieniu swoich mocnych i słabych stron pomaga trener mentalny. To właśnie on zajmuje się psychologicznym przygotowaniem zawodowców. We współpracy z psychologiem i trenerem mentalnym można nabyć konkretnych umiejętności i zwiększyć poczucie własnej wartości, co jest potrzebne do wejścia na wyższy poziom samoświadomości. To z kolei pomaga wykorzystać swój potencjał.

Pomoc takiego trenera staje się kluczowym elementem treningu wyobrażeniowego. Podczas pracy ze sportowcami skupia się na przełamywaniu barier, które pojawiają się w ich głowie, co pomaga osiągać lepsze wyniki w danej dyscyplinie i cieszyć się poprawą w różnych sferach codzienności, również w życiu prywatnym.

Trening mentalny ma na celu wyznaczenie stref optymalnego funkcjonowania oraz priorytetów zawodnika. Jest niczym innym jak pracą nad własnym umysłem. Brzmi nieco enigmatycznie? Sprawdź, jak przebiega trening mentalny sportowca.

Trening mentalny między innymi pomaga w efektywnej nauce czy opanowywaniu negatywnych myśli. Ćwiczenia emocjonalne, które stosuje się poza bieżnią, siłownią czy kortem tenisowym zmieniają myśli zawodnika, sprawiając, że jest on bardziej zmotywowany oraz pozytywnie nastawiony. Dzięki temu jest w stanie lepiej znieść też ewentualne porażki.

Efekty zwykle można zauważyć również poza obszarem aktywności sportowej, czyli na przykład w codziennym życiu – w relacjach z innymi czy chociażby w sposobie reagowania na nieprzewidziane sytuacje. Trenerzy i sportowcy zgadzają się z badaniami naukowymi, które wykazały, że za sukces w sporcie w 70–80% odpowiada psychika. Mimo tego nadal częściej można spotkać się z przekonaniem, że to odpowiedni trening mięśni, techniki czy taktyki w zupełności wystarczy i zapewni wygraną.

Każdy trening mentalny powinien rozpocząć się od sformułowania celów, jakie Ci przyświecają. Mogą dotyczyć one osiągnięcia określonej wagi, sprawności sportowej, wydolności, przyrostu masy mięśniowej czy też zdobycia medalu lub pucharu w danej dyscyplinie. Najważniejsze jest to, aby te cele powodowały w Tobie ekscytację. Warto również rozpisać sobie wszystkie możliwe przeszkody i trudności, jakie mogą pojawić się po drodze. Kiedy ma się przed oczami konkretny plan działania, znacznie łatwiej jest utrzymać motywację.

Jak często trenować? Najlepiej codziennie. Pomaga w tym prowadzenie dziennika postępów, wątpliwości i wykonanych treningów. Zyskuje się wówczas szansę na śledzenie i kontrolowanie swoich emocji. Pokazuje to także, w jakich okolicznościach pojawiają się najczęstsze problemy (co pozwala je zminimalizować). Wystarczy nawet 15 minut dziennie. To tak niewiele, a daje znakomite efekty. Oto kilka najczęściej wykorzystywanych technik i ćwiczeń mentalnych.

Wykonuje go każdy, kto ćwiczy, chociaż nie zdaje sobie z tego sprawy. To nic innego, jak mówienie do siebie (na głos lub w myślach) motywacyjnych fraz na przykład „Nie poddawaj się”, „Dasz radę”, „Możesz więcej, niż Ci się wydaje”. W trakcie dialogu wewnętrznego można również krytykować swoje zachowanie, a także wyrażać frustrację lub gniew. Co daje ta technika? Wzmacnia pewność siebie, pomaga kontrolować emocje, poprawia koncentrację i zwiększa skuteczność w działaniu.

Istnieje wiele technik relaksacji sportowca. Ich celem jest przede wszystkim zminimalizowanie lub całkowite pozbycie się stresu i lęku, które często towarzyszą ważnemu wydarzeniu na przykład zawodom. Relaksacja jest równie istotna jak dialog wewnętrzny i wizualizacja. Powszechnie stosuje się technikę polegającą na napinaniu i rozluźnianiu określonych partii mięśni.

Chętnie wybierany jest między innymi trening Jacobsona (tak zwana progresywna relaksacja mięśni) oraz trening autogenny Schultza (polega na wywoływaniu autosugestii prowadzącej do stanu zbliżonego do medytacji). Coraz częściej sportowcy decydują się na metodę REST, czyli zanurzają się w zbiorniku z ciepłą wodą nasyconą solami siarczanu magnezu. Powoduje to całościowe odprężenie i odcięcie od bodźców ze środowiska zewnętrznego. 

Kto powinien spróbować treningu mentalnego? Każdy! Silna psychika w sporcie to większość sukcesu. Zdają sobie z tego sprawę między innymi polscy siatkarze, skoczkowie narciarscy oraz futboliści.

Trening mentalny może być świetnym narzędziem służącym poprawie wyników sportowych. Nie można jednak zapominać, że największe powodzenie będzie miał w połączeniu z odpowiednim programem ćwiczeń fizycznych.