Futbol amerykański – poznaj historię i podstawowe zasady tej dyscypliny sportu

Na rozwój futbolu amerykańskiego miało wpływ rugby, piłka nożna oraz inne lokalne rodzaje futbolu ludowego. Sporty te z zacięciem uprawiano już w XIX wieku na Wyspach Brytyjskich, natomiast pierwszy mecz futbolu odbył się w 1869 roku w New Brunswick. Rozgrywki miały wówczas miejsce między dwoma uniwersytetami, a mianowicie Rutgers College oraz Princeton University. Chociaż sam mecz wyglądał raczej jak turniej piłki nożnej, to z czasem zasady ewoluowały i doprowadziły do powstania współczesnego futbolu amerykańskiego. Ogromną rolę w rozwoju tej dyscypliny miał trener Uniwersytetu Yale – Walter Camp. 

To właśnie on w latach 70. XIX wieku walczył o to, aby można było sprecyzować zasady, które odróżniałyby futbol od piłki nożnej i rugby. Na jego wniosek udało się wprowadzić możliwość gry rękami, linię wznowienia akcji, oraz tak zwany snap (zagranie). Można powiedzieć, że po 1912 roku zmiany doprowadziły do powstania gry zbliżonej do współczesnej formy rozgrywek: zmieniono wielkość boiska, zwiększono liczbę punktów za przyłożenie (do sześciu), a także wprowadzono zasadę 4 prób. Dopiero w 1920 roku utworzono ligę NFL, która nosiła wówczas nazwę American Professional Football Association. Obecnie do NFL należy ponad 30 zespołów, a finały Super Bowl (mecz o mistrzostwo) są wielkim wydarzeniem w Stanach Zjednoczonych. Świętuje cały kraj i organizowane są imprezy, na które zaprasza się bliskich oraz rodzinę, a podczas Super Bowl występują największe muzyczne gwiazdy.

Popularność futbolu amerykańskiego na pewno ma związek z rywalizacją, którą obserwują fani tego sportu. Tutaj oprócz talentu do grania, ważna jest również technika i odpowiednia strategia. Dlatego też rozgrywki futbolu amerykańskiego oglądają z zapartym tchem miliony Amerykanów.

By dobrze poznać tę dyscyplinę, trzeba najpierw zaznajomić się z jej zasadami. Zacznijmy od wymiarów boiska do futbolu amerykańskiego. Mecz rozgrywany jest na prostokątnym boisku, którego długość całkowita wynosi prawie 110 metrów (120 jardów), a szerokość 50 metrów. Linie, które wytyczają granice wzdłuż boiska, określa się liniami bocznymi, a te rozciągające się wzdłuż jego szerokości – liniami końcowymi. Na boisku znajdują się również pola punktowe (pomiędzy liniami końcowymi i punktowymi), nazywane end zones. Z kolei jego środek przecina 50-jardowa linia. W rozgrywce futbolu amerykańskiego ilość zawodników jest także ściśle określona. Mecz rozgrywany jest przez dwie drużyny, a w każdej z nich znajduje się 11 zawodników. Wymaga się od nich na pewno ogromnych umiejętności skupienia, odpowiedniej techniki, siły oraz motywacji.

Jaki jest cel gry? Zadaniem każdej z drużyn jest odpowiednie przyłożenie piłki (w określonym czasie), które pomoże zdobyć wystarczająca liczbę punktów. Mecz wygrywa drużyna, która zdobędzie ich najwięcej. Piłkę można kopać, rzucać, przekazywać ją z rąk do rąk między zawodnikami lub po prostu nieść ją, jednak najczęstszą techniką, która stosuje gracz, jest rzucanie ręką. Nad poprawnym przebiegiem gry czuwa siedmiu sędziów wyposażonych w czarne spodnie, czapkę i koszulkę w czarno-białe paski. Sędzia główny ma ostateczne zdanie, jeśli chodzi o podejmowane w trakcie gry decyzje. 

Ile trwa mecz futbolu amerykańskiego? W futbolu amerykańskim czas meczu jest mierzony w sposób nieco inny niż w pozostałych dyscyplinach sportowych. Najbardziej charakterystyczną zasadą jest zatrzymywanie zegara, przez co mecz może trwać nawet trzy godziny. To pozwala na równe szanse dla obu drużyn i na zapewnienie emocjonującej gry aż do ostatniej minuty. Do najistotniejszych zasad pomiaru czasu w futbolu amerykańskim należą:

1. Regulaminowy czas meczu, czyli 60 minut, które składa się z czterech kwart. W trakcie każdej kwarty zegar jest uruchomiony, ale może być zatrzymany w różnych sytuacjach. Przede wszystkim, zegar jest zatrzymywany wtedy, gdy piłka zostanie wyrzucona poza boisko, lub gdy zostanie zasygnalizowany faul. Ponadto, zegar jest również zatrzymywany w momencie, gdy drużyna decyduje się na zmianę zawodników, a także na czas przerwy.

2. W połowie meczu następuje przerwa, która trwa 12-15 minut. W tym czasie drużyny mogą odpocząć, a trenerzy mogą przeprowadzić krótkie narady.

3. W momencie, gdy mecz jest bliski zakończenia, zegar jest zatrzymywany po każdej akcji, aby zapewnić równe szanse dla obu drużyn. Często zdarza się też, że drużyny decydują się wtedy na tak zwane spalanie czasu – celowe przetrzymywanie piłki przez daną drużynę, w celu ograniczenia szans przeciwnika na zdobycie kolejnych punktów.

4. W przypadku dogrywki, czas jest mierzony tak samo, jak w przypadku czterech kwart. Jednakże zegar może być zatrzymywany w każdej chwili, aż do momentu, gdy jedna z drużyn zdobędzie przewagę nad przeciwnikiem.

Podstawową zasadą futbolu amerykańskiego, jest zdobycie większej liczby punktów niż drużyna przeciwna. Każdy zespół ma cztery próby, aby pokonać minimum 10 jardów i zdobyć punkty. Aby zdobyć punkty i uzyskać przewagę nad przeciwnikami, drużyna atakująca może skorzystać z trzech sposobów:

1. Zagranie bezpieczne
Podstawową możliwością jest zagranie bezpieczne (tak zwane safety), które może przynieść drużynie broniącej 2 punkty. Polega ono na szarżowaniu na zawodnika atakującego, który niesie w swoim polu punktowym piłkę do futbolu amerykańskiego. Celem gry jest zdobycie przewagi, wypuszczając futbolówkę za strefę końcową, lub sprowokowanie obrońcy do rzucenia jej na ziemię. Obrona może również zdobyć punkty z zagrania bezpiecznego, gdy jej graczowi uda się zablokować wykop z powietrza w taki sposób, że futbolówka znajdzie się za linią końcową pola punktowego drużyny grającej w ofensywie.


2. Touchdown
Drugim sposobem jest przyłożenie, zwane touchdownem, dzięki któremu drużyna rozgrywająca ma szansę zdobyć aż 6 punktów. Po wykonaniu tego manewru następuje podwyższenie (tak zwane conversion). Polega ono na układaniu piłki na trzecim jardzie, bądź w przypadku NFL na drugim jardzie, drużyny broniącej. Atakujący zawodnik z piłką stara się następnie wykonać kop przewyższający w taki sposób, aby futbollówka przeleciała nad poprzeczką bramkową, pomiędzy jej słupami. To skutkuje dodatkowym punktem po przyłożeniu (PAT).

Alternatywnie, drużyna atakująca może spróbować przeprowadzić grę dołem, która jest warta dwa punkty i nazywa się przewyższeniem dwupunktowym. Jeśli podjęcie próby wykonania przewyższenia dwupunktowego skutkuje zagraniem bezpiecznym w normalnej rozgrywce, drużyna dostaje tylko 1 punkt.


3. Field goal
Trzecim sposobem jest kop na bramkę, zwany field goalem. Dzięki temu drużyna będąca w ofensywie ma szansę zdobyć 3 punkty. Jednak aby je uzyskać, zawodnik musi kopnąć piłkę tak, aby przeleciała pomiędzy słupami bramki, tuż nad poprzeczką. Tego rodzaju manewr można wykonać na dwa sposoby – z ziemi lub z upuszczenia. Ten sposób zdobywania punktów jest często wykorzystywany przy czwartej próbie, lub gdy nie wystarczyło czasu na zdobycie punktów za pomocą touchdown’u.

Futbol amerykański to sport kontaktowy, który czasami bywa naprawdę niebezpieczny, a ryzyko kontuzji jest dość duże. Może się to zdarzyć, gdy jeden z zawodników zepchnie innego, na przykład na słupek bramki. Dlatego powinny być one odpowiednio zabezpieczone, tak żeby chronić zawodników przed potencjalnym urazem.

Ponadto osoby rozpoczynające swoją przygodę z futbolem powinny zainwestować w kask chroniący głowę w trakcie treningu i meczu oraz ochraniacze, które zabezpieczają ramiona, biodra, kość ogonową, uda, kolana oraz szczękę. Ważne są również dobre buty do futbolu amerykańskiego – w tym przypadku są to korki, w których można uprawiać sport na naturalnej murawie. Powinny one dobrze okalać stopę i być stosunkowo lekkie, a tym samym komfortowe. Spodnie do futbolu amerykańskiego i koszulka powinny być wykonane z oddychających materiałów i być w miarę elastyczne, tak żeby pod spodem zmieściły się ochraniacze. 

Niestety futbol amerykański nie należy do najbezpieczniejszych sportów, ale na pewno znajdą się śmiałkowie, którzy lubią adrenalinę i nowe wyzwania. Należy pamiętać, że każdy sport może stanowić zagrożenie dla zdrowia, jeśli nie zachowamy odpowiednich środków ostrożności. Na szczęście istnieją metody, które pomagają zminimalizować ryzyko potencjalnych kontuzji – prawidłowa technika gry ma duże znaczenie w sportach kontaktowych. Oczywiście, nie należy się zrażać, ponieważ jak każdy inny sport, również futbol amerykański, niesie ze sobą szereg korzyści:

– Nawiązywanie kontaktów z innymi i nauka pracy zespołowej. Futbol to gra drużynowa, która opiera się na współpracy całej drużyny. W tym celu musisz dobrze poznać swoich kolegów z zespołu, co poza boiskiem może zaowocować nawet przyjaźnią.

– Kontrolowanie emocji. Podczas gry zawodnicy muszą być w stu procentach skupieni na tym, co się dzieje na boisku. Niejednokrotnie zdarzają się niebezpieczne sytuacje, podczas których należy zachować zimną krew i nie dać się sprowokować. W taki sposób gracz uczy się panowania nad stresem i nerwami.

– Lepsza koncentracja. Podczas rozgrywek trzeba wyłączyć myślenie o wszystkim, co dzieje się poza boiskiem i skupić się na wytycznych trenera. 

– Wzmocnione ciało. Nie od dziś wiadomo, że sport kształtuje mięśnie i sylwetkę, a co za tym idzie, wpływa pozytywnie na ogólne samopoczucie. Regularna aktywność fizyczna kształtuje zwinność i gibkość, a także dotlenia organizm oraz poprawia krążenie krwi, co na pewno docenią nasze płuca i serce. Poza tym sport uprawiany na świeżym powietrzu hartuje. 

– Nauka dyscypliny. Treningi wymuszają na zawodnikach przestrzeganie określonego planu dnia i dopasowanie się do obowiązków, które wiążą się z treningami.

Futbol amerykański to bez wątpienia ciekawy i emocjonujący sport. Warto poznać jego zasady, by móc samodzielnie spróbować swoich sił w rozgrywkach. Pamiętaj o właściwej technice i odpowiednim wyposażeniu, by czuć się na boisku bezpiecznie.

Nie wolno zapomnieć oczywiście o piłce, której rozmiar powinien być dopasowany względem wieku oraz budowy ciała sportowca. W ofercie sklepu Decathlon znajdziecie najpotrzebniejsze akcesoria, które przydadzą Wam się podczas pierwszych treningów futbolu amerykańskiego. Kupicie tam między innymi najlepsze rękawiczki do futbolu, koszulki oraz piłki. Jeśli chodzi o ten ostatni element - piłka do futbolu amerykańskiego wbrew pozorom jest bardzo ważna. Poszczególne modele różnią się od siebie i dostaniecie je w różnych rozmiarach, kolorach, oraz wzorach. Sportowcy często decydują się na piłkę do futbolu z wytłoczonym oryginalnym wzorem/nadrukiem. Może on być wykonany w preferowanym przez was rozmiarze oraz kształcie.

Warto wziąć pod uwagę również rozmiar (o czym wspomnieliśmy już wyżej) - do wyboru macie: małe, średnie i duże piłki, które mają także różną wagę. W sklepach sportowych dostaniecie różne modele piłek — te tańsze (wykonane z powłoki poliuretanowej) i droższe (ze skóry). Każdy z tych materiałów ma swoje wady i zalety, dlatego warto wziąć pod uwagę swoje oczekiwania. Może Wam się wydawać, że wybór odpowiedniej piłki to niezwykle trudne zadanie, ale jeśli weźmiecie sobie do serca najważniejsze czynniki, to na pewno uda Wam się kupić model pasujący do waszego modelu gry. Marzy Wam się kariera w narodowym sporcie USA i pragniecie zacząć treningi? Warto poszukać klubu lub drużyny, która oferuje treningi futbolu amerykańskiego.