Historia triathlonu w Polsce i na świecie – kiedy powstał ten sport?

Zanim pojawił się triathlon, sporty wielodyscyplinarne były chętnie wybierane przez sportowców, jak i przez widzów. Wczesne konkurencje były podwaliną pod rozwój dyscypliny, jaką znamy teraz. Początki zawodów tego typu, takich jak starożytny pięciobój, miały swój początek jeszcze przed naszą erą. Starożytne igrzyska, które odbywały się od 776 r. p.n.e. do 393 r. n.e., obejmowały różne konkurencje, takie jak skok w dal, pchnięcie kulą, zapasy, biegi czy rzut dyskiem. 

Jednym z pierwszych znanych wydarzeń, które najbardziej przypominało triathlon, było francuskie Les Trois Sports, odbywające się w latach 20. XX wieku. Zawody obejmowały bieg na 3 kilometry, jazdę na rowerze 12 kilometrów i pływanie przez rzekę Marnę. Pokazało to, jak wielki potencjał ma łączenie kilku dyscyplin i stało się prekursorem współczesnego triathlonu.

Choć nadal oficjalnie nie wykorzystywano jeszcze tej nazwy, to wyścig w Mission Bay Aquatic Park w San Diego (Kalifornia), organizowany przez członków San Diego Track Club (Don Shanahan i Jack Johnstone), odbył się na podobnych zasadach. Wydarzenie łączyło bieg na 6 mil, jazdę na rowerze 5 mil oraz pływanie na 600 metrów. Miało miejsce w 1974 roku i przyciągnęło sporo widzów, otwierając drogę do rozwoju triathlonu, jaki znamy dzisiaj.

Zawody w San Diego odegrały ważną rolę w popularyzacji triathlonu w Stanach Zjednoczonych i na świecie. Pierwszy europejski triathlon odbył się w Pilźnie, w 1980 roku (Czechosłowacja, obecnie Czechy). W kolejnych latach organizowano go również w innych krajach, czyli Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii. Triathlon trafił też do Australii i Nowej Zelandii na początku lat 80.

W 1989 roku powstała Międzynarodowa Unia Triathlonu (ITU), która wspierała globalny rozwój tego sportu oraz zapewniła jego standaryzację. Zjednoczyła wszystkie narodowe federacje z całego świata. Ustaliła też dystanse, zasady i przepisy, dzięki czemu zawody mogły pojawiać się na głównych imprezach wielodyscyplinarnych.

Pierwsze Mistrzostwa Świata w Triathlonie (World Triathlon Championships) odbyły się w 1990 roku, w Awinionie (Francja). W rywalizacji brali udział triathloniści z 40 krajów. Od tego czasu odbywają się co roku, zbierając sportowców, chcących wykazać się na trzech odległościach: 40 km jazdy na rowerze, 1,5 km pływania oraz 10 km biegu.

Jednym z najbardziej ikonicznych i wymagających wyścigów jest triathlon Ironman. Jego pomysłodawcą był John Collins, oficer marynarki wojennej USA. W 1977 roku, w trakcie bankietu wręczania nagród po biegu Oahu Perimeter Relay w Honolulu (Hawaje), sportowcy nawiązali ze sobą dyskusję o tym, kto jest bardziej wytrzymały, czy pływacy, rowerzyści, czy może biegacze. John Collins zaproponował rozwiązanie, czyli połączenie trzech długodystansowych wyścigów na wyspie w jeden, który miał na celu wyłonienie mistrza. 

Ironman Triathlon zadebiutował w 1978 roku. W zawodach brało udział 15 uczestników. Wyścig wygrał Gordon Haller, który ukończył wyzwanie w 11 godzin, 46 minut i 58 sekund. Przyciągnął tym uwagę mediów i sprawił, że ta odmiana zawodów triathlonowych zyskała na sporym zainteresowaniu. 

Ironman Triathlon stał się nie tylko wyścigiem, ale również marką. W 1989 roku organizacja World Triathlon Corporation (WTC) przejęła prawa do organizacji zawodów Ironman. To pozwoliło na rozwój serii wyścigów triathlonowych na całym świecie, które odbywały się na identycznych zasadach, ale w różnych lokalizacjach. Wprowadzono również kwalifikacje do Ironman World Championship w Kona, co uczyniło te zawody na długim dystansie jeszcze bardziej prestiżowymi.

Do świata Ironman w 2015 roku dołączył też Half Ironman. Dystanse (1,9 km pływania, 90 km na rowerze, 21,1 km biegu) pozwalały na udział sportowcom, którzy nie byli gotowi na pełny dystans triathlonowy. 

W Polsce triathlon rozpoczął się w miejscowości Kiekrz pod Poznaniem. W 1984 roku, a konkretnie 14 lipca, wystartowały pierwsze zawody triathlonowe w Polsce. Na starcie stanęło 137 zawodników, z czego tylko 3 kobiety. Dystans był nieco inny od tego znanego z Mistrzostw Świata w triathlonie, gdyż zawodnicy mieli pokonać 1,5 km pływania, 50 km kolarstwa oraz 20 km biegu. Zwycięzcą został Jan Olesiński. Drugi wyścig triathlonowy, Lipiany-Pyrzyce, zorganizowany w Polsce wystartował również w 1984 roku, jednak dwa miesiące później. Ukończyło go 61 zawodników, a zwycięzcą został Dariusz Czyżowicz. 

Co ciekawe, podczas pierwszego triathlonu w Polsce temperatura wody miała tylko 11 stopni Celsjusza, co było nie lada wyzwaniem dla zawodników, gdyż nie używano wówczas specjalnych pianek pływackich. Na trasie kolarskiej z kolei był świeżo wylany asfalt, przez co uczestnikom grzęzły koła i zmuszeni byli biec poboczem drogi z rowerami na plecach.

Triathlon to sport, który od swoich początków ewoluował, stając się dyscypliną olimpijską. Jego wyjątkowa formuła, łącząca trzy różne sporty, przyciąga zarówno profesjonalistów, jak i amatorów, którzy chcą sprawdzić swoje możliwości.