Próba wysiłkowa, czyli EKG w trakcie wysiłku

Badanie to, zwane również testem wysiłkowym, jest stosowane w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca. W trakcie jego trwania pacjent chodzi po bieżni lub jeździ na rowerku stacjonarnym, a na klatce piersiowej ma przyklejone elektrody, aby w trakcie można było monitorować zapis ekg celem oceny pracy serca (w kierunku zaburzeń rytmu serca) i jego wydolności oraz mankiet do mierzenia ciśnienia tętniczego. Wysiłek fizyczny w trakcie próby stopniowo ulega zwiększeniu, aby zmusić mięsień sercowy do bardziej wytężonej pracy. Ciężej pracujący mięsień sercowy potrzebuje więcej tlenu, który dostarczany jest we krwi przez naczynia wieńcowe, a co za tym idzie, przepływ przez nie musi być odpowiednio większy. Jeżeli światło tętnic wieńcowych jest zwężone, najczęściej w wyniku miażdżycy, to przepływ jest mniejszy i dochodzi do niedostatecznego natlenienia, a to skutkuje wystąpieniem objawów niedokrwienia, najczęściej bólu zlokalizowanego za mostkiem, a także można zaobserwować zmiany w zapisie EKG – choć nie zawsze.

Ponad to test wysiłkowy wykonuje się również u osób leczących się na niewydolność serca w celu oceny skuteczności leczenia, bądź też u pacjentów po przebytym zawale serca.

Wielkość wysiłku, który został wykonany przez pacjenta określa się w różnych jednostkach, które zależą od tego, na jakim sprzęcie została wykonana próba wysiłkowa. W zależności będą to waty (jednostka mocy) lub MET ( jednostka metaboliczna). Jeden MET wynosi 3,5ml/kg mc./min o odpowiada spoczynkowemu zużyciu tlenu.

Test wykonywany jest zawsze w obecności lekarza i pozostałego personelu medycznego, który umie udzielić pomocy w nagłych przypadkach. 

Badanie wysiłkowe wykonuje się w celu rozpoznania choroby wieńcowej, ale może ono dostarczyć również innych informacji na temat pracy serca. Inne wskazania, to:

– ocena rokowania u pacjentów po przebytym zawale mięśnia sercowego,
– niestabilna choroba wieńcowa, kiedy podczas bólu w klatce piersiowej nie występują zmiany w spoczynkowym EKG,
– ocena funkcjonowania stymulatora serca,
– ocena wydolności fizycznej u pacjentów z niedomykalnością zastawki aortalnej serca lub z blokiem serca stopnia III (blokiem przedsionkowo-komorowym).

Istnieją również przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego. Nie należy go przeprowadzać, gdy:

– pacjent jest świeżo po zawale serca,
– występuje niekontrolowane nadciśnienie,
– obecne są groźne komorowe zaburzenia częstotliwości rytmu serca,
– obecna jest ciężka niewydolność lewokomorowa serca,
– występuje niestabilna choroba niedokrwienna serca,
– pacjent cierpi na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową lub zatorowość płucną,
– obecne jest zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia,
– występuje ciężkie zwężenie zastawki aortalnej,
– obecne jest rozwarstwienie aorty,
– w zapisie EKG występuje blok lewej odnogi pęczka Hisa (LBBB).

Na początek pacjent musi rozebrać się od pasa w górę. Następnie umieszczane są elektrody EKG na klatce piersiowej i tułowiu, aby uzyskać zapis elektrokardiogramu. Na ramię zakładany jest również mankiet do pomiaru ciśnienia tętniczego. 

Pacjent z przyklejonymi elektrodami i założonym mankietem zaczyna wykonywać wybrane ćwiczenia. Może to być spacer po bieżni lub jazda na rowerku stacjonarnym. W trakcie całego testu monitorowany zapis EKG oraz co 1 minutę kontrolne zapisy ekg. Pomiar ciśnienia tętniczego odbywa się co 3 minuty. W trakcie próby lekarz cały czas ocenia pracę serca.

Badanie wysiłkowe kończy się na zlecenie lekarza, gdy pacjent nie jest w stanie go kontynuować lub jeśli zostanie uzyskana maksymalna częstotliwość rytmu serca podczas wysiłku. W 1, 3, 6 oraz 9 minucie po zakończeniu wykonywane jest EKG spoczynkowe. 

Po zakończeniu testu pacjent musi udać się z wynikiem do lekarza prowadzącego celem omówienia dalszej strategii diagnostyku i/lub leczenia. 

Próba wysiłkowa jest stosowana w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca lub ustalenia przyczyn bólów w klatce piersiowej. Pozwala ocenić wydolność mięśnia sercowego oraz niejako ocenić przepływ krwi przez naczynia wieńcowe. Jest to badanie nieinwazyjne i bezpieczne. W trakcie jego trwania ciągle rejestruje się elektrokardiogram oraz wartości ciśnienia tętniczego. Przy wykonywaniu próby zawsze obecny jest personel posiadający niezbędną wiedzę i zestaw do udzielenia pomocy, jeśli zajdzie taka potrzeba. Wynik próby wysiłkowej należy skonsultować z lekarzem kierującym i na jego podstawie ustalić dalsze postępowanie.