Czym jest katabolizm mięśni – jakie są jego przyczyny i objawia?

Aby dobrze zrozumieć katabolizm mięśniowy, najpierw trzeba poznać jego definicję. Mianem tym określamy proces metaboliczny polegający na uwalnianiu się energii i rozkładzie związków chemicznych na mniejsze cząsteczki. Katabolizm jest przeciwieństwem procesów anabolicznych, czyli procesu opartego na budowaniu związków chemicznych z różnego rodzaju cząsteczek. Przykładem katabolizmu może być katabolizm białek, który polega na rozpadzie protein na aminokwasy.

W przypadku mięśni proces katabolizmu opiera się właśnie na rozpadzie łańcuchów białek obecnych w mięśniach na proste aminokwasy. Dzieje się to w momencie, kiedy organizm nie uzyskuje energii z pożywienia i musi ją czerpać z cząsteczek powstających przez katabolizm. Proces ten jest niepożądany z punktu widzenia przyrostu masy mięśniowej oraz pracy nad sylwetką.

Zachodzenie procesów katabolicznych może mieć różne przyczyny. Z tego powodu do szukania źródła swojej słabszej dyspozycji należy podejść w sposób indywidualny, analizując czy dany powód może nas dotyczyć. Oto trzy najczęściej spotykane przyczyny katabolizmu mięśniowego.

Jedną z najczęstszych przyczyn uruchomienia procesów katabolicznych jest zbyt intensywny trening. Dlaczego tak się dzieje? Trzeba wiedzieć, że mięśnie są zbudowane z przylegających do siebie włókien. Najważniejszymi ich właściwościami jest elastyczność oraz zdolność do wykonywania skurczu. W trakcie treningu siłowego w mięśniach powstają mikrouszkodzenia, co samo w sobie jest pozytywnym zjawiskiem, gdyż stymuluje mięśnie do wzrostu. Jeżeli jednak w wyniku zbyt ciężkiego treningu powstanie zbyt wiele uszkodzeń, a nie uzupełnimy odpowiednio składników odżywczych, mamy do czynienia z katabolizmem.

Regeneracja mięśni ma ogromne znaczenie w kontekście progresu na siłowni. Wiele trenujących osób lekceważy ten aspekt. W nocy zachodzi tak zwany. katabolizm nocny (zjawisko fizjologiczne konieczne do regeneracji mięśni). Trzeba pamiętać, że zbyt mała ilość snu może utrudnić rozwój mięśni. Aby odpowiednio odżywić mięśnie, warto spożyć przed snem dodatkową porcję białka.

Wspomniany wyżej nocny katabolizm to pojęcie, które zasługuje na krótkie rozwinięcie. Odnosi się ono do stanu, który jest nazywany „nocną głodówką”. Z katabolizmem mamy do czynienia właściwie każdej nocy. Jest to spowodowane faktem, że w trakcie snu nie jesteśmy w stanie dostarczyć organizmowi substancji odżywczych. Istnieje jednak skuteczny sposób na poradzenie sobie z tym zjawiskiem, a jest nim spożycie na kolacje produktów, które ulegają powolnemu trawieniu i wchłanianiu. Są nimi wszystkie produkty zawierające białko. Dobrym pomysłem może być wypicie przed snem odżywki białkowej.

Katabolizm niesie za sobą różnego rodzaju skutki. Dotyczą one zarówno treningu, jak i samego zdrowia. Procesy kataboliczne przede wszystkim powodują utratę masy mięśniowej, co może wpłynąć na ogólne osłabienie wydolności fizycznej. W wyniku ich działania mogą pojawić się także problemy z utrzymaniem właściwej masy ciała. Wszystko to może skutkować osłabieniem odporności organizmu. To z kolei powoduje zwiększone ryzyko zachorowania na różnego rodzaju choroby przewlekłe.

Na szczęście istnieje kilka sposobów, dzięki którym jesteśmy w stanie zapobiegać aktywacji procesów katabolicznych. Absolutną podstawą jest zadbanie o nadwyżkę kaloryczną, uwzględniając swoje podstawowe zapotrzebowanie oraz codzienną aktywność sportową i poza sportową. Nie można również zapominać o regeneracji. Zarówno doskonale skonstruowany plan treningowy, jak i dobrze dopracowana dieta pójdą na marne, jeżeli mięśnie nie będą miały warunków do odpoczynku.

Innym sposobem na ograniczenie katabolizmu jest stosowanie odżywek przeznaczonych dla sportowców. Dopasowana do potrzeb treningowych oraz indywidualnych osoby ćwiczącej suplementacja potrafi pozytywnie wpłynąć na osiągi treningowe. Trzeba być świadomym, że suplementy to uzupełnienie diety, a nie jej zamiennik. Jakie odżywki warto stosować, aby zapobiec katabolizmowi? Oto kilka z nich:

1.   Beta-alanina. Jej właściwości oddziałują na proces syntezy karnozyny, która odpowiada za utrzymanie odpowiedniego poziomy pH w mięśniach. Suplement ten przyczynia się również do zmniejszenia uczucia zmęczenia.

2.   Aminokwasy BCAA. Zawierają one w sobie L-leucynę. Jest to aminokwas białkowy, który oddziałuje na proces powstawania nowych białek.

3.   Elektrolity. Powinny one zawierać magnez, sód, potas oraz wapń. Wpływają one pozytywnie na pracę układu nerwowego oraz samych mięśni. Regulują metabolizm energetyczny oraz przekaźnictwo nerwowe.

4.   Cynk. Jest on odpowiedzialny za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Dba o prawidłowy metabolizm makroskładników odżywczych, chroni komórki przed stresem oksydacyjnym oraz reguluje poziom testosteronu we krwi.

Katabolizm nie opiera się tylko na traceniu masy mięśniowej, ale objawia się również nieprzyjemnym uczuciem napięcia mięśniowego. Jest to coś, na co mamy wpływ i czemu możemy przeciwdziałać. Najważniejsze jest wyeliminowanie czynników odpowiedzialnych za napięcie za pomocą ćwiczeń. Dobrym pomysłem może być joga, pilates lub stretching. Warto wprowadzić do treningu rolowanie mięśni wałkiem do masażu, specjalne piłki czy pistolety, które rozluźniają napięte miejsca.

Odpowiednia dieta, dbanie o regenerację, dobrze dobrany trening i suplementacja, korzystnie wpłyną na rozwój mięśni i przeciwdziałają katabolizmowi mięśniowemu.