Jak określić kierunek wiatru i jego siłę?

Nie jest żadnym odkryciem, że wiatr jest podstawowym czynnikiem, który pozwala żeglować. Z tego powodu wiedza na jego temat jest obowiązkowa, jeżeli zamierzamy wyruszyć w podróż jachtem. Można wyróżnić naprawdę dużo rodzajów wiatrów, które są sklasyfikowane ze względu na różne okoliczności. Poniżej przedstawimy najważniejsze informacje na temat popularnych typów wiatrów.

Jednym z podstawowych rodzajów, są wiatry sezonowe. Jak sama nazwa wskazuje, ich obecność uzależniona jest od pory roku oraz konkretnych okoliczności. Pod tym kątem możemy wyróżnić dwa podstawowe typy: pasaty oraz monsuny. Każdy z nich charakteryzuje się nieco innymi parametrami. Co warto wiedzieć o pasatach i monsunach?

1. Pasat. Jest to rodzaj stałego, ciepłego wiatru morskiego, który wieje z umiarkowaną siłą. Zwykle wynosi ona od 3 do 6 stopni w skali Beauforta. Z tego typu wiatrem można spotkać się w strefie międzyzwrotnikowej. Pasat zawsze wieje w stronę równika. Warto wiedzieć, że istnieje miejsce, gdzie spotykają się ze sobą pasat półkuli północnej oraz południowej. Jest ono nazywane międzynarodową strefą zbieżności lub bruzdą niskiego ciśnienia.

2. Monsun. To drugi typ wiatru sezonowego. Jego cechą charakterystyczną jest zmiana kierunku na przełomie zimy i lata oraz lata i zimy. W jego obrębie można wyróżnić dwa mniejsze rodzaje wiatru. Monsun letni wiąże się z deszczem, wysokim ciśnieniem nad wodą oraz niskim nad lądem. Monsun zimowy niesie za sobą suchą pogodę, która jest spowodowana niskim ciśnieniem nad wodą i wysokim nad lądem. Latem monsuny wieją z morza, a zimą z lądu. Z tego typu wiatrem można się głównie spotkać w Azji, ale występują także w Afryce i Australii.

Drugim podziałem, o którym warto wspomnieć, jest ten, który uwzględnia wiatry lokalne. Są to wiatry charakterystyczne dla konkretnych obszarów geograficznych, które pojawiają się o różnych oraz roku lub doby. Wiatry te są prądami ogólnej cyrkulacji atmosfery. Jest ich bardzo dużo, jednak warto wymienić kilka podstawowych typów:

1. Fen. Jest to silny i porywisty, ale jednocześnie ciepły i suchy wiatr. Wieje on zawsze od gór w stronę doliny.

2. Mistral. Ten wiatr jest charakterystyczny dla południowej Francji, a konkretnie okolic Masywu Centralnego. Jest on porywisty oraz ma suchy i zimny charakter. Jego występowanie można wyjaśnić lokalnym układem cyrkulacji. Przyczyną jego pojawiania się jest zetknięcie wysokiego ciśnienia znad Atlantyku z wysokim ciśnieniem z Europy Zachodniej. Występuje on najczęściej w okresie zimowym i wiosennym, a jego kierunek jest modulowany przez Alpy, Pireneje i Masyw Centralny.

3. Wiatr bora. Miejscem charakterystycznym występowania tego typu wiatru są zbocza gór w pobliżu ciepłego morza. Ten porywisty wiatr wieje w dół, w stronę zbiornika. W Europie można go spotkać u wybrzeży Adriatyku i Morza Czarnego, a w Ameryce w Kalifornii.

Odmianą wiatrów lokalnych są również te, których występowanie jest związane z powstawaniem dużej różnicy temperatur. Pod tym kątem możemy wyróżnić między innymi występującą nad polskim morzem bryzę, a także charakterystyczne dla obszarów tropikalnych cyklony. Czym konkretnie charakteryzują się te dwa wiatry?

1. Bryza. Jest to wiatr wiejący od obszaru chłodniejszego do bardziej nagrzanego. Zmiany kierunków następują w rytmie dobowym. Bryza dzienna wieje znad morza w stronę lądu. W nocy natomiast mamy do czynienia z wiatrem od lądu w stronę morza. Taki wiatr ma zasięg od 20 do 30 km wgłąb wody, natomiast od strony lądu jest to zależne od ukształtowania terenu. Co ciekawe, z podobnym zjawiskiem mamy także do czynienia w górach.

2. Cyklon tropikalny. Jest on spowodowany szybko pogłębiającymi się układami niskiego ciśnienia. W ten sposób powstaje bardzo silny wiatr, który ma zwyczaj występować na oceanach pomiędzy 5 a 20 stopniem szerokości geograficznej północnej i południowej. W zależności od siły wiatru cyklony mają różne nazwy:

– depresja tropikalna (do 17 m/s)
– sztorm tropikalny (do 33 m/s)
– huragan/tajfun (powyżej 33 m/s)

Pomiar kierunku wiatru jest banalnie prosty. Używa się do niego różnego rodzaju chorągiewek. Możemy go odczytać poprzez bezpośrednią obserwację oraz porównanie kierunku wyginania się chorągiewki z odczytami kompasu lub róży wiatrów. Bardziej zaawansowane chorągiewki przesyłają swoje odczyty drogą elektroniczną. Podczas odczytu trzeba pamiętać, że kierunek wiatru jest kierunkiem, z którego wieje wiatr, a nie strona, w którą wieje.

Do pomiaru prędkości wiatru wykorzystuje się przyrząd zwany anemometrem. Istnieje kilka rodzajów tego typu wiatromierzy, jednak największą popularnością cieszą się modele kubkowe oraz wiatraczkowe. Działanie tych pierwszych opiera się o kilka kubków przymocowanych do pionowego pręta. Aby zmierzyć prędkość wiatru, należy wystawić je na jego działanie, zaczną się one obracać, a urządzenie na podstawie liczby obrotów obliczą prędkość wiatru.

Podobną zasadę działania mają anemometry wiatraczkowe. Ich konstrukcja przypomina nieco wiatrak. Takie urządzenie również trzeba wystawić na działanie wiatru, który wprawi w ruch łopaty wiatraczka. Za pomocą obrotomierza zostanie zmierzona liczba obrotów, którą następnie anemometr przełoży na prędkość wiatru. Jak dokładnie wygląda odczyt informacji na takim urządzeniu?

Przedstawimy to na podstawie działania elektronicznej wersji wiatraczkowej. W pierwszej kolejności należy wybrać z opcji preferowaną jednostkę miary. Następnym krokiem jest ustawić urządzenie przodem do kierunku wiatru. Najlepiej jest trzymać je nad głową. Po chwili na ekraniku pojawi się odczyt, który uwzględnia maksymalną, minimalną oraz średnią prędkość wiatru.

Umiemy już określić kierunek i prędkość wiatru. Trzeba jednak pamiętać, że zagadnienia związane z wiatrem są o wiele szersze. Wybierając się na rejs jachtem, warto również być zaznajomionym z takimi pojęciami jak między innymi: wiatr rzeczywisty, wiatr własny oraz wiatr pozorny. Pozwoli to dodatkowo zrozumieć, z której strony wieje wiatr. Co się kryje pod tymi pojęciami?

1. Wiatr rzeczywisty. Można powiedzieć, że jest to geograficzny, prawdziwy kierunek wiatru. Oddziałuje on na przedmioty znajdujące się w spoczynku.

2. Wiatr własny. Jest to wiatr generowany przez poruszający się statek i niemający związku z naturalnymi ruchami powietrza. Ten wiatr jest odczuwalny podczas płynięcia bez żagli, z wykorzystaniem silnika podczas bezwietrznej aury. Działa on przeciwnie do kierunku płynięcia statku i jest tym silniejszy, im szybciej on płynie.

3. Wiatr pozorny. Jest to wypadkowa wiatru rzeczywistego i własnego. W praktyce możemy określić tym mianem wiatr, który odczuwamy na pokładzie, podczas gdy wieje normalny wiatr, a statek płynie z użyciem silnika.

Znajomość najważniejszych terminów związanych z wiatrem jest kluczowa, aby określić jego siłę i kierunek na żaglówce. Taka wiedza jest konieczna, aby uprawiać żeglarstwo.