Kinezjologia edukacyjna – czym jest i jak pomaga w nauce?

Liczba dzieci ze zdiagnozowaną dysleksją oraz takich, które mają problemy z efektywnym przyswajaniem wiedzy, z roku na rok się zwiększa. Obecnie z dysleksją boryka się ok. 13-16% polskich dzieci, podczas gdy problemy z nauką ma ok. 20% dzieci w Polsce. 

Jedną z metod, która ma za zadanie pomóc uczniom w przezwyciężeniu tego typu trudności, jest właśnie kinezjologia edukacyjna. Jej autorem jest amerykański pedagog dr Paul E. Dennison, który sam był dyslektykiem i opracował zestaw naturalnych ćwiczeń ruchowych dla osób, które borykają się z podobnymi problemami. Swoją metodę testował na sobie i udoskonalał ją przez lata. Okazało się, że ćwiczenia ruchowe, które opracował, znacząco wpłynęły na poprawę zdolności poznawczych i umiejętności przyswajania informacji.

Metoda wymyślona przez Dennisona nazywana jest gimnastyką mózgu. Ćwiczenia stosowane w kinezjologii edukacyjnej mają na celu aktywizowanie obszarów mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie informacji. Bazują na naturalnych ruchach ciała i są skonstruowane w taki sposób, aby angażować obie półkule mózgowe jednocześnie.

Gimnastyka mózgu Dennisona sprzyja tworzeniu nowych połączeń nerwowych, co poprawia koncentrację, koordynację, a także redukuje stres. Dzięki wprowadzeniu kinezjologii edukacyjnej dzieci z trudnościami w nauce zyskują narzędzia do łatwiejszego pokonywania barier w edukacji, co pozytywnie wpływa na ich samoocenę i motywację do nauki.

Kinezjologia edukacyjna Dennisona opiera się na założeniu, że wiele problemów intelektualnych i emocjonalnych w życiu człowieka wynika z nieprawidłowego współdziałania obu półkul mózgowych i braku integracji między nimi, co powoduje, że człowiek nie ma pełnego obrazu otaczającego go świata.

Każda z półkul ma inne zadania. Prawa półkula mózgu odpowiada między innymi za uczucia, uczenie się, percepcję przestrzeni i pamięć długotrwałą, a lewa półkula mózgu odpowiada za myśli, analizowanie sytuacji, rozpoznawanie detali, percepcję czasu, mowę i pamięć krótkotrwałą.

Stosowane w ramach kinezjologii edukacyjnej ćwiczenia przynoszą szybkie i długotrwałe efekty poprzez rzeczywiste budowanie powiązań nerowowych w obrębie mózgu oraz sprawiają, że nauka staje się przyjemna, łatwa i bezstresowa. Metoda kinezjologii edukacyjnej łączy w sobie terapię edukacyjną i techniki optometryczne, a także bazuje na:

– badaniach nad mózgiem,
– akupunkturze,
– wiedzy o rozwoju motorycznym,
– kinezjologii stosowanej,
– programowaniu neurolingwistycznym.

Gimnastyka mózgu obejmuje proste i skuteczne ćwiczenia, które wspierają naturalne procesy rozwojowe, korzystnie wpływają na równowagę psychiczną i poczucie własnej wartości. Jej wdrożenie umożliwia uzyskanie następujących efektów:

– zwiększenie zdolności do rozumienia złożonych zadań i poleceń,
– poprawa umiejętności organizacyjnych,
– usprawnienie percepcji wzrokowo-ruchowej oraz słuchowo-ruchowej,
– polepszenie pamięci krótko- i długotrwałej,
– rozwijanie kreatywności,
– poprawa koncentracji,
– wzmocnienie koordynacji oraz współpracy obu półkul,
– ułatwienie rozwoju myślenia abstrakcyjnego,
– wspieranie pozytywnego nastawienia oraz równowagi emocjonalnej.

Kinezjologia edukacyjna jest szczególnie polecana dzieciom i młodzieży z problemami w nauce, ale bywa również stosowana przez dorosłych, którzy pragną poprawić swoje zdolności poznawcze oraz obniżyć poziom stresu.

Dzięki gimnastyce mózgu osoby w różnym wieku mogą skuteczniej rozwijać umiejętności poznawcze, w tym pamięć, kreatywność i zdolność koncentracji. Ćwiczenia poprawiają koordynację ruchową, redukują stres oraz uczą skupiania się na kilku czynnościach jednocześnie. Przykładowe ćwiczenia na koncentrację to:

– Pozycja Cooka – polega na utrzymaniu ciała w pozycji ze skrzyżowanymi nogami i rękami, zamknięciu oczu oraz dotknięciu językiem podniebienia, przy jednoczesnym równomiernym oddychaniu,
– Przyciskanie dzwonka – aby wykonać to ćwiczenie, należy stanąć prosto, a następnie cofnąć jedną nogę, stawiając ją na palcach. Następnie na wydechu trzeba zgiąć kolano nogi stojącej z przodu, starając się jednocześnie dotknąć podłogi piętą tylnej nogi. Natomiast na wdechu należy unieść się, prostując przednią nogę i podnosząc piętę tylnej nogi, która powinna być wyprostowana. Po wykonaniu sekwencji ruchów trzeba zmienić nogę i powtórzyć ćwiczenie.
– Sowa – najpierw jedną ręką należy chwycić mocno mięśnie barku, a następnie głowę powoli odwraca się raz w lewo, raz w prawo, przy czym trzeba pamiętać, aby podbródek cały czas trzymać prosto.

Osoby praktykujące kinezjologię edukacyjną doświadczają znacznej poprawy w zdolności do koncentracji i osiągają lepsze wyniki w różnych aspektach życia.

Dennison zauważył, że blokady ukryte w ciele przeszkadzają w nabywaniu nowych informacji oraz sprawiają, że gorzej radzimy sobie w sytuacjach stresowych. Można je usunąć poprzez stosowanie odpowiednich ćwiczeń, które mają za zadanie pobudzić określone wymiary inteligencji. Do ich wykonania zwykle nie są potrzebne żadne dodatkowe akcesoria. Należy sobie jedynie przygotować wygodny, sportowy strój. Mogą to być na przykład: koszulki dziecięce i legginsy, wygodny dres lub spodenki sportowe. Ważnym elementem stroju są także buty sportowe dziecięce z elastyczną podeszwą i dopasowane skarpetki.

W ramach metody Dennisona wyróżniamy cztery grupy ćwiczeń: przekraczające linię środkową, pogłębiające, wydłużające i energetyzujące. Sprawdź, czym się charakteryzują!

Ćwiczenia na przekraczanie środkowej linii ciała to techniki, które mają na celu poprawę integracji półkul mózgowych oraz koordynacji ruchowej. Środkowa linia ciała dzieli nas na lewą i prawą stronę, a przekraczanie jej podczas ruchu angażuje obie półkule mózgowe, co sprzyja lepszemu przetwarzaniu informacji i koordynacji. Przykładowe ćwiczenia z tej grupy to:

– Ruchy naprzemienne w miejscu – ćwiczenia polega na łączeniu ruchu prawej nogi z ruchem lewej ręki i odwrotnie, np. poprzez podskoki z wyciągniętą ręką przeciwną, dotykanie lewym łokciem prawego kolana czy klepnięcie prawą ręką uniesionej z tyłu lewej stopy.
– Rysowanie oburącz – polega na rysowaniu obiema rękami równocześnie takich samych elementów.

Tego rodzaju ćwiczenia poprawiają koordynację ruchową, orientację przestrzenną, różnicowanie kształtów i kierunków, a także usprawnia pisownią, wymowę i ułatwiają zapamiętywanie.

Ćwiczenia pogłębiające to rodzaj aktywności, która ma na celu rozwijanie zdolności poznawczych. W kontekście kinezjologii edukacyjnej ćwiczenia te są projektowane w taki sposób, aby wspierały integrację ruchową, redukowały stres, wspomagały procesy uczenia się i poprawiały koncentrację. Są to na przykład:

– Pozycja Dennisona – ćwiczenie składa się z 2 części, w pierwszej części należy usiąść, skrzyżować nogi w kostkach, wyciągnąć ręce przed siebie i przekręcać dłonie grzbietami do siebie w taki sposób, aby kciuki były skierowane w dół. Następnie przekłada się jedną rękę przed drugą, żeby dłonie dotykały się wewnętrznymi stronami, krzyżuje palce dłoni, zgina ręce w łokciach i opiera skrzyżowane ręce o piersi. Po wykonaniu tej sekwencji ruchów należy zamknąć oczy, język położyć na podniebieniu i swobodnie oddychać. W drugiej części trzeba stanąć w lekkim rozkroku, połączyć ze sobą końce palców obu dłoni, zamknąć oczy, położyć język na podniebieniu i swobodnie oddychać.

– Punkty pozytywne – ćwiczenie polega na dotykaniu końcami palców punktów, które znajdują się na środku czoła, między linią włosów a brwiami.

Jest to zestaw ruchów i technik mających na celu pobudzenie organizmu, zwiększenie poziomu energii oraz poprawę koncentracji i gotowości do działania. Są szczególnie przydatne w kinezjologii edukacyjnej, gdzie służą aktywizacji układu nerwowego oraz stymulacji mózgu. Regularne wykonywanie tego rodzaju ćwiczeń może zwiększyć motywację do nauki, poprawić pamięć i pomóc w radzeniu sobie ze zmęczeniem. Przykładowe ćwiczenia na pobudzenie organizmu to:

– Kapturek myśliciela – aby je wykonać, należy położyć kciuki z tyłu na obu uszach jednocześnie. Następnie osoba ćwicząca palcem wskazującym kilkakrotnie odwija  uszy od góry do dołu i delikatnie je masuje.
– Energetyczne ziewanie – w tym ćwiczeniu trzeba położyć końce placów na zębach przed miejscem, gdzie łączy się dolna szczęka z górną. Następnie delikatnie masuje się te miejsca, przy lekko otwartych ustach. W trakcie masażu osoba wykonująca ćwiczenie musi sobie wyobrazić, że ziewa.

Kinezjologia edukacyjna stanowi cenne wsparcie w nauce, rozwoju osobistym i codziennym funkcjonowaniu. Dzięki zestawowi ćwiczeń, które integrują ruch i pracę umysłu, pomaga zwiększać koncentrację, wspiera pamięć, rozwój ruchowy i zwiększa zdolność do szybkiego i efektywnego przyswajania wiedzy. Wprowadzając ruch jako narzędzie do pracy z emocjami i umiejętnościami poznawczymi, kinezjologia edukacyjna pokazuje, jak harmonijna współpraca ciała i umysłu może stać się kluczem do lepszego samopoczucia oraz bardziej zrównoważonego, pełnego życia.