Jak działa pamięć mięśniowa? Jak wpływa na powrót do treningów?

Pamięć mięśniowa to nazwa potoczna, której używa się do określenia pewnego nieświadomego rodzaju pamięci, która cechuje nasze ciało. Dzięki jej istnieniu wykonujemy wiele czynności automatyczne, bez używania świadomości. Tak w zasadzie z pamięci mięśniowej korzystamy każdego dnia. Odpowiada ona, na przykład za utrzymanie odpowiedniej postawy, chodzenie, bieganie, ale też takie rzeczy jak pisanie, wiązanie sznurowadeł bądź pisanie na komputerze bez konieczności patrzenia na klawiaturę.

Pamięć ciała to jednak znacznie szersze zjawisko, które jest od wielu lat bardzo uważnie badane. Dzięki temu obecnie wiemy naprawdę dużo o pamięci ruchowej i jesteśmy w stanie nie tylko ją dobrze zrozumieć, ale też wykorzystać do swoich celów.

Naukowcy badający zjawisko pamięci mięśniowej zajęli się również tym zagadnieniem. Zbadali dokładnie mięśnie z wielojądrzastymi komórkami, które w dużej mierze odpowiadają za ruch naszego ciała. Każda z komórek takich mięśni wypełniona jest miofibrylami, czyli małymi włókienkami, które mogą rosnąć, a także kurczyć się, dzięki aktynie i miozynie, czyli białkom. 

W momencie rozbudowy masy mięśniowej włókna mięśniowe nie dzielą się, ani nie tworzą. Każdy staje się po prostu coraz grubszy i zawiera w sobie coraz więcej miofibryli, przez co potrzebna jest większa ilość miozyny i aktyny w ciele. Tutaj w grę zaczyna wchodzić właśnie pamięć mięśniowa. Aby wyprodukować więcej białek, potrzeba większej liczby dodatkowych jąder w komórce mięśniowej. 

Następnie, gdy przestajemy ćwiczyć, tkanka mięśniowa zaczyna się kurczyć. Nie oznacza to jednak, że liczba jąder komórkowych się zmniejsza. One pozostają w komórce w czasie atrofii, czyli zaniku mięśni. Oznacza to moment, w którym ciało zaczyna pozbywać się masy mięśniowej, która jest niepotrzebna w okresie bezczynności, gdyż wymaga wiele energii do utrzymania. Następnie, gdy wrócimy do aktywności fizycznej po dłuższej przerwie, znajdujące się w komórkach mięśniowych jądra komórkowe znacząco pomogą w powrocie do formy.

Zjawisko pamięci mięśniowej pomaga nam każdego dnia w zwyczajnym życiu, ale też w trakcie aktywności fizycznej. Znacząco ułatwia na przykład wykonywanie ćwiczeń w prawidłowy sposób. Po pewnym czasie możesz zauważyć po sobie, że nie musisz już tak mocno analizować i sprawdzać, czy technika wykonania danego ćwiczenia jest prawidłowo. Twój organizm już dobrze jej się nauczył i jest w stanie wykonać ją automatycznie. Im więcej będziesz powtarzać dane ćwiczenie, tym szybciej możesz się go wyuczyć.

Jak już wspominaliśmy, pamięć mięśniowa pomaga też w szybkim powrocie do formy po przerwie w treningach. Gdy nasze mięśnie zaczną się kurczyć, ilość jąder komórkowych pozostaje taka sama. Następnie dzięki pamięci mięśniowej hipertrofia, czyli przyrost mięśni, będzie znacznie szybszy, niż gdy trzeba było budować swoje ciało od zera podczas treningów siłowych.

W ten sposób na przykład kulturyści są w stanie wrócić do wysokiej sprawności nawet po kilku latach od wyjścia z rytmu treningowego. Obecne mięśnie osób, które wcześniej były na wysokim poziomie wytrenowania, zawierają po prostu na tyle dużo jąder komórkowych, że synteza białek mięśniowych zachodzi zdecydowanie szybciej i sprawniej niż u osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z siłownią i podnoszeniem hantli.

Pamięć mięśniowa w naszym ciele może trwać nawet kilkanaście lat. Wiele zależy oczywiście od własnego ciała i sposobu, w jaki ono działa. Naturalny mechanizm pamięci mięśniowej jest na szczęście tak skonstruowany, że jądra komórkowe pozwalające w przywróceniu stanu wyjściowego są obecne nawet przez kilkanaście lat. 

Oczywiście pamięci mięśniowej nie można traktować jako magicznego zjawiska, które sprawi, że po powrocie do treningów nie trzeba się starać, by szybko wrócić do poprzedniego poziomu. Aby powrócić do dawnej formy, trzeba rozsądnie nałożyć na siebie obciążenia treningowe i podejść do tego z dużą dozą cierpliwości. Powrót do formy będzie oczywiście trudniejszy, gdy wrócimy na siłownię po dłuższej przerwie od aktywności fizycznej.

Przede wszystkim podczas pierwszych sesji treningowych trzeba nastawić się na pracę z mniejszymi obciążeniami. Na początku nie ma nawet co liczyć na zbliżenie się do swoich rekordowych wyników. Zanim do tego dojdzie, trzeba przepracować naprawdę sporo czasu, by ponownie zbudować mięśnie, tym samym wykorzystując jądra komórkowe zawarte w mięśniach szkieletowych. Nie ulega jednak wątpliwości, że zdecydowanie łatwiej jest wrócić do formy po przerwie od ćwiczeń, niż budować ją zupełnie od zera.

Pamięć mięśniową można też utracić. Z reguły dotyczy to jednak chorób nerwowo-mięśniowych. Najgorsze pod tym względem są schorzenia, które atakują centralny układ nerwowy. Mowa tu więc o chorobie Alzheimera czy Parkinsona. Na wypracowaną przez lata pamięć mięśniową bardzo źle wpływają również udary. W ich wypadku po długiej i żmudnej rehabilitacji neurologicznej istnieje jednak możliwość jej przywrócenia. Oczywiście wymaga to wiele czasu, cierpliwości oraz determinacji.

Co ważne pamięć mięśniowa to coś, co można samodzielnie wyćwiczyć. Ważne jest, żeby po prostu odpowiednio trenować. Konieczne jest stworzenie prawidłowych wzorców ruchowych na przykład techniki ćwiczenia i ich odpowiednie powtarzanie. Dane ćwiczenie należy powtarzać systematycznie, jeśli zależy nam na tym, by wytworzyć pamięć mięśniową. Ponadto na samym początku na wykonywanej czynności należy mocno się skupić. Dlatego warto zrezygnować z rozpraszaczy takich jak na przykład muzyka.

Kolejny ważny krok w trakcie budowania pamięci mięśniowej to rozłożenie danego ćwiczenia na czynniki pierwsze. Jeśli na przykład do wykonania mamy spięcie brzucha, to powinniśmy skupić się na każdym z elementów tego ćwiczenia z osobna. Wpierw przykładamy dużą wagę do podniesienia ciała w prawidłowy sposób, następnie utrzymania napięcia mięśni brzucha i do powrotu do pozycji wyjściowej.

Pamięć mięśniowa to naturalny mechanizm, który umożliwia szybszy powrót do formy po dłuższej przerwie. Warto ją wypracować, by cieszyć się szybkim powrotem do dawnego poziomu aktywności nawet po kontuzji.