Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego – objawy, leczenie

Więzadło zaczyna się na wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej (część kości udowej, która tworzy staw kolanowy). Biegnie skośnie w dół i do przodu przez jamę stawu kolanowego, krzyżując więzadło krzyżowe tylne i przyczepia się do przedniej części pola międzykłykciowego kości piszczelowej (na górnej powierzchni kości piszczelowej).

Więzadło krzyżowe ACL znajduje się wewnątrz torebki stawowej, ale poza błoną maziową, co oznacza, że jest otoczone przez płyn, który zmniejsza tarcie i umożliwia płynny ruch stawu.

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL, anterior cruciate ligament) to jedno z najczęstszych i najbardziej poważnych urazów stawu kolanowego. Przyczyny są zróżnicowane i zwykle związane z intensywną aktywnością fizyczną lub nagłymi ruchami.

– Nagłe zmiany kierunku ruchu – szybkie skręty lub obroty na stopie przy nieruchomej nodze (na przykład w piłce nożnej, piłce ręcznej, koszykówce, czy siatkówce) mogą powodować przeciążenie i są najczęstszą przyczyną problemu.
– Gwałtowne hamowanie lub przyspieszanie – nagłe zatrzymanie się podczas biegu lub skoków, szczególnie gdy ciało jest w ruchu do przodu, może nadmiernie obciążyć więzadło ACL.
– Nieprawidłowe lądowanie po skoku – lądowanie z dużej wysokości na zgiętą nogę lub w nieprawidłowej pozycji może prowadzić do urazu.
– Bezpośredni uraz kolana – uderzenie szczególnie od przodu lub z boku, powoduje jego nagłe przesunięcie i przeciążenie więzadła. Jest to częste w sportach kontaktowych.
– Przeciążenia w sporcie – powtarzające się mikrourazy i brak odpowiedniej regeneracji mogą osłabiać więzadło, zwiększając ryzyko zerwania.
– Słabość mięśni stabilizujących kolano – niewystarczająca siła mięśni czworogłowych uda, mięśni łydek czy pośladków prowadzi do nieprawidłowej biomechaniki stawu kolanowego, co sprzyja urazom.
– Wady biomechaniczne lub anatomiczne – czynniki takie jak zwiększony kąt Q (kłykciowo-udowy), brak stabilność stawu kolanowego, czy niewłaściwa budowa anatomiczna mogą predysponować do zerwania ACL.
– Brak rozgrzewki – niedostateczne przygotowanie mięśni i stawów przed intensywną aktywnością zwiększa podatność na urazy.
– Sporty wysokiego ryzyka – takie jak narciarstwo, snowboarding, piłka nożna, koszykówka, czy gimnastyka artystyczna są szczególnie narażone na urazy ACL.

Metody leczenia powinny zostać dopasowane w zależności od stopnia uszkodzenia więzadła. Oto najważniejsze z nich:

– uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego 1 stopnia (nadwyrężenie) – jest naciągnięte, ale strukturalnie zachowane. Nie występuje tutaj brak stabilizacji, ale mogą być obecne dolegliwości bólowe w obrębie stawu oraz lekkie spuchnięcie,
– uszkodzenie 2 stopnia (więzadło krzyżowe przednie: naderwanie) – kolano jest umiarkowanie niestabilne, może występować ból i opuchlizna,
– uszkodzenie 3 stopnia więzadła (całkowite zerwanie) – prowadzi do braku stabilizacji kolana, przez co ucieka.

Przy pierwszym stopniu stosowane jest leczenie zachowawcze. Pacjent powinien dopasować poziom aktywności do aktualnych możliwości i wykonywać tylko taką, która nie obciąża kolana. Warto wybrać się na ćwiczenia wzmacniające grupy mięśniowe stabilizujące obszar rzepki, takie jak łydki i czworogłowy uda. Stosowane są także niesteroidowe leki przeciwzapalne na zmniejszenie bólu i obrzęku. Do pełnej sprawności pacjenci powracają po około kilku tygodniach od urazu, gdy ból ustąpi.

Przy drugim stopniu, oprócz wyżej wymienionych metod, konieczne może być leczenie operacyjne. Lekarze często zalecają także noszenie ortez, które zapobiegają dalszemu uszkodzeniu. W niektórych przypadkach wskazane jest stosowanie osocza bogatopłytkowego (PRP) lub komórek macierzystych, aby wspomóc rehabilitację i regenerację. Bardzo aktywnie fizyczne osoby mogą zdecydować się na zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego ACL.

Stopień 3 wymaga leczenia chirurgicznego. U osób młodych lub tych, które uprawiają regularnie sport wykonuje się rekonstrukcję ACL, która polega na zastąpieniu więzadła przeszczepem ze ścięgna mięśnia smukłego lub półścięgnistego, więzadła rzepki lub materiału syntetycznego. Po tym należy przeprowadzić intensywną fizjoterapię, która będzie obejmować ćwiczenia wzmacniające, poprawiające zakres ruchu oraz stabilność. Powrót do uprawiania sportu możliwy jest po około 6-9 miesiącach rehabilitacji po zabiegu rekonstrukcji.

Zwyrodnienie śluzowate więzadła krzyżowego przedniego to proces degeneracyjny, w którym struktura więzadła ulega osłabieniu wskutek zastępowania włókien kolagenowych przez galaretowatą, śluzowatą substancję. Prowadzi to do utraty elastyczności i wytrzymałości więzadła, co zwiększa ryzyko jego zerwania. Przyczyną tego stanu mogą być przewlekłe przeciążenia, mikrourazy, starzenie się organizmu lub wady biomechaniczne stawu kolanowego. Objawia się bólem, niestabilnością kolana oraz ograniczeniem ruchomości, a leczenie obejmuje fizjoterapię, zastrzyki dostawowe (na przykład osocze bogatopłytkowe) lub, w zaawansowanych przypadkach, interwencję chirurgiczną, a potem rehabilitację.

Wiesz już, jakie są objawy uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego oraz sposoby leczenia. Pamiętaj, aby uważać podczas aktywności sportowej i nie przeciążać nadmiernie stawów. Jeśli pojawił się uraz więzadła, udaj się do lekarza, a ze sportem poczekaj na powrót do pełnej sprawności i, w niektórych przypadkach, po zakończeniu rehabilitacji.