Mężczyzna w kasku rowerowym pijący izotonik z bidonu

Co to jest izotonik?

Napoje izotoniczne to produkty wspierające odpowiednie nawodnienie. Warto dowiedzieć się, dlaczego izotonik jest pomocny w sporcie.

Izotoniki to popularne napoje zaprojektowane w celu poprawy nawodnienia sportowców i uzupełnienia traconych podczas wysiłku elektrolitów. Napój izotoniczny to produkt, który dzięki zawartych w nim składnikach wpływa na nawodnienie organizmu lepiej niż woda. Zawiera wodę oraz elektrolity (sód, potas, magnez, wapń). Nie będzie on jednak wskazany dla wszystkich.

Izotoniki – czym są i jak działają?

Izotonik ma osmolalność zbliżoną do stężenia płynów ustrojowych człowieka (270 - 330 mOsm/l). Często nazywany jest również napojem funkcjonalnym, z uwagi na wpływ na organizm człowieka. Dodatkowo, w jego skład wchodzą składniki mineralne, glukoza i witaminy z grupy B (odpowiadają za pracę układu nerwowego). Sprawiają, że spożywanie napojów izotonicznych należy do najskuteczniejszych metod nawadniania. Z tego powodu jest często spożywany przez osoby aktywne fizycznie. Szczególnie polecane są w okresie przedłużającego się wysiłku przy wysokiej temperaturze.

Napoje funkcjonalne pozwalają nadrobić elektrolity utracone podczas treningu fizycznego. Skład jest tak skonstruowany, aby umożliwiać najszybsze możliwe wchłanianie. Wysoka zawartość węglowodanów prostych daje natychmiastowy zastrzyk energii i pozwala uzupełniać straty w utraconym glikogenie. Istnieją również wersje bez cukru, które zmniejszają liczbę dostarczonych kcal. Mogą być one pomocne dla osób, które nie potrzebują dawki węglowodanów, a zależy im na ograniczeniu dostarczanych kalorii.

Spożywanie napojów elektrolitowych w przypadku obciążającego treningu lub zawodów sportowych pomaga utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia i energii. Osoby nieuprawiające sportu, podczas dłuższego przebywania w ekstremalnych warunkach również mogą korzystać z tego typu artykułów. Na rynku istnieje wiele popularnych marek produkujących napoje izotoniczne. Najpopularniejsze to: Powerade, Oshee, Gatorade, 7move czy Isostar. Nie oznacza to jednak, że są najzdrowsze.

Dziecko w kasku i ochraniaczach na rolki pijący wodę z bidonu dla dzieci

Czy dzieci mogą pić izotoniki?

Napoje izotoniczne, mimo że zawierają wiele cennych składników, to nie mogą pić pite bez umiaru. Szczególnie u dzieci, których rozwijający organizm jest wyczulony na niedobór i nadmiar składników. Głównym źródłem nawodnienia dla dzieci powinna być woda. Dzieci nieuprawiające długiego, intensywnego wysiłku nie potrzebują izotoników. Istnieją jednak sytuację, kiedy wypicie napoju funkcjonalnego może być korzystne.

Izotoniki są dedykowane dla osób, które wykonują ciężkie i długotrwałe ćwiczenia fizyczne, podczas których dochodzi do znacznej utraty płynów oraz elektrolitów. Dzieci zazwyczaj nie angażują się w takie poziomy aktywności fizycznej. Najmłodsi trenujący bardzo ciężko przy przedłużającym się wysiłku mogą sięgnąć po napój izotoniczny. Szczególnie jeżeli aktywność ma miejsce przy wysokiej temperaturze. Należy jednak pamiętać, że te artykuły to dodatek, a nie podstawa nawadniania.

Jak z większością produktów i składników dostarczanych do organizmu, powinno zachować się umiar. Niedobór, ale też nadmiar nie będzie korzystny. O ile elektrolity są kluczowe dla funkcjonowania organizmu, to już ich nadmiar będzie wpływać negatywnie na rozwój dziecka. Zbyt duże spożycie sodu zwiększy ryzyko nadciśnienia tętniczego w przyszłości. Cukier dostarczany wraz z napojami izotonicznymi w nadmiarze sprzyja wzrostowi masy ciała.

Napoje izotoniczne – czy są zdrowe?

Napoje funkcjonalne są korzystne w określonych sytuacjach, szczególnie dla sportowców i osób wykonujących długi wysiłek fizyczny. Nie są jednak podstawą diety i nie powinny być fundamentem nawodnienia. Warto podkreślić, że tak jak w wielu produktach spożywczych, to nie sam artykuł jest problemem, a jego nadmiar lub zawartych substancji.

Nawet dobry izotonik może nie być zdrowy, kiedy jest wypijany w nadmiarze. O ile zapotrzebowanie sportowców na elektrolity i witaminy zwiększa się, to u ludzi niewykonujących dużej ilości ćwiczeń szybko może dojść do przedawkowania substancji. Warto pamiętać, że nie tylko niedobór, ale też nadmiar może być groźny. Przykładowo zbyt duże spożycie magnezu może wywoływać biegunkę oraz bóle brzucha. Jeżeli spożywasz za dużo sodu, to ciśnienie krwi wzrośnie.

Istotne również jest kompleksowe spojrzenie na styl życia danej osoby. Samo wypijanie często nie przekracza norm spożycia danych składników. Jednak często stosowana suplementacja i dieta bogata w dany składnik powodują, że zapotrzebowanie jest wyraźnie przekroczone. Warto obliczyć i dowiedzieć się, ile danego składnika przyjmujesz dziennie. Jeżeli zbyt dużo to konieczna będzie redukcja dawek.

Zawodnicy w strojach do biegania biorący udział w maratonie

3 sytuacje, kiedy zdrowy napój izotoniczny będzie polecany

Izotonik sprawdzi się w takich sytuacjach jak:

1.  Intensywne ćwiczenia – dla osób trenujących przez ponad godzinę, szczególnie w gorących warunkach, izotoniki mogą być korzystne. Należy podkreślić, że w przypadku krótkotrwałych wysiłków nie przynoszą dużych korzyści. Można przyjąć zasadę, że im aktywność jest dłuższa, tym korzyści będą większe.

2. Zawody sportowe — podczas zawodów lub długotrwałych sesji treningowych, izotoniki pomagają utrzymać wydolność fizyczną i nawodnienie. Zawody sportowe często odbywają się przez cały dzień lub nawet kilka dób. Aby walczyć o najwyższe laury, trzeba utrzymać formę przez cały okres rywalizacji. Szczególne korzyści mogą uzyskać zawodnicy reprezentujący dyscypliny, gdzie występują kategorię wagowe. Po weryfikacji masy ciała, napoje z elektrolitami szybko wzmocnią atletę. Brak niezbędnych składników może spowodować skurcze.

3. Choroby – w niektórych przypadkach medycznych, takich jak biegunka czy odwodnienie, izotoniki mogą być zalecane przez lekarza. Specjalne roztwory pomagają natychmiast odżywić osobę. W przypadku dużych niedoborów przyswojenie glukozy i elektrolitów za pomocą samej wody może być trudne do osiągnięcia. Napoje o podobnej osmalalności jak płyny ustrojowe człowieka w wielu przypadkach potrafią postawić na nogi.

Napoje izotoniczne mogą być pite w ciąży, jednak przed wypiciem należy sprawdzić, czy nie występuje uczulenie na któryś ze składników.

Skutki uboczne picia izotoników

Znane są słowa wypowiedziane przez Paracelsusa „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną”. Podobnie sytuacja ma się z napojami izotonicznymi. Mimo swoich korzyści w kontekście intensywnego wysiłku fizycznego izotoniki mogą być szkodliwe zwłaszcza gdy są wypijane w nadmiarze lub przez osoby, które nie mają zapotrzebowania na takie napoje.

Izotoniki często zawierają znaczną ilość węglowodanów, co może prowadzić do nadmiernej podaży kalorii i przyrostu masy ciała, szczególnie u osób, które nie spalają tych dodatkowych kalorii poprzez ćwiczenia. Warto podkreślić, że wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie na energię, ale nie sprawia, że możemy je przyjmować bez limitu. Nadmiar węglowodanów prostych sprzyja również insulinooporności, cukrzycy typu 2 i próchnicy zębów.

Izotoniki zawierają sól, która w nadmiarze może prowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi, zwłaszcza u osób z predyspozycją do nadciśnienia. Mitem jest, że osoby uprawiające sport mogą solić bez limitu. Wysoka zawartość sodu może powodować zatrzymywanie wody w organizmie, co może prowadzić do obrzęków. Jest to istotne szczególnie dla atletów uprawiających sporty, gdzie występują kategorię wagowe. Nadmiar utrudni zmieszczenie się w limicie.

Napoje izotoniczne u niektórych osób prowadzą do skutków ubocznych w postaci dolegliwości gastrycznych. Izotoniki zawierają barwniki, konserwanty i aromaty, dlatego niektóre osoby mogą doświadczać dolegliwości żołądkowych, takich jak ból brzucha, nudności czy biegunka, szczególnie jeśli są przyjmowane w dużych ilościach lub szybko. Składniki zawarte w izotonikach mogą powodować wzdęcia i nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych.

Podsumowanie

Izotoniki są często stosowane przez sportowców do odpowiedniego nawodnienia i uzupełnienia elektrolitów podczas intensywnego wysiłku fizycznego. Są korzystne w sporcie, jednak ich przyjmowanie wymaga ostrożności. Napoje te zawierają cukry, sód i inne elektrolity, które mogą wspierać wydolność oraz regenerację podczas długotrwałych ćwiczeń. Nadmiar izotoników może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak przyrost masy ciała, próchnica zębów, nadciśnienie oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Dietetyk kliniczny Patryk Buczkowski

Autor: Patryk Buczkowski

Jestem dietetykiem klinicznym oraz trenerem personalnym. Ukończyłem studia dietetyczne na Collegium Medicum UJK i Uniwersytecie Medycznym im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Jestem absolwentem szkoły policealnej na kierunku trener personalny. W mojej pracy stawiam na połączenie wiedzy teoretycznej z praktyką, którą zdobywam od 2020 roku, rozpoczynając pracę zawodową jeszcze podczas studiów. Szczególnie interesują mnie tematy związane z dietetyką sportową, modelowaniem sylwetki oraz wpływem poszczególnych składników diety na zdrowie człowieka. W wolnym czasie aktywnie uprawiam sport, doskonaląc się w sportach walki.

Przeczytaj także:

Mężczyzna w odzieży sportowej trzymający bidon z domowym izotonikiem

Jak zrobić domowy izotonik?

Napoje izotoniczne to jedne z ulubionych produktów sportowców. Sprawdź prosty przepis na domowy napój izotoniczny.

Mężczyzna w kamizelce i odzieży do biegania pijący izotonik z bidonu stojąc z kolegą w plenerze

Czy izotonik to energetyk? Podobieństwa i różnice napojów

Napoje izotoniczne i energetyczne to jedne z najczęściej wybieranych alternatyw dla wody. Jednak czy izotonik to energetyk?

kobiety w odzieży sportowej trzymające w dłoniach wodę proteinową

Jak szybko nawodnić organizm? Które napoje są najlepsze?

Sposoby na szybkie i skuteczne nawodnienie organizmu potrafią być naprawdę przydatne. Sprawdź jak szybko nawodnić organizm!

Mężczyzna pijący z sofflasku podczas biegania

Nawadnianie podczas biegania. Co powinni pić biegacze?

Nawadnianie się podczas biegania jest niezwykle istotne. Co biegacz powinien pić w trakcie treningu? Sprawdź napoje, które warto wypić!

Kobieta i mężczyzna w kaskach czekający na jedzenie w upale siedząc przy stoliku w restauracji

Co jeść i pić w upały a czego unikać? Najlepsza dieta na upalne dni

Jak komponować posiłki podczas upałów? Dieta na gorące dni powinna zadbać o uzupełnienie płynów i ważnych składników mineralnych.