2 dziewczyny z batonikami proteinowymi

Suplementacja – sprawdź co to są suplementy diety, czym różnią się od leków i jakie preparaty warto stosować?

Co warto wiedzieć o suplementach diety? Czy suplementacja codziennej diety jest konieczna? Jakie minerały i witaminy są korzystne dla organizmu?

Badania przeprowadzone w 2022 roku na Polakach wykazują, że suplementy diety przyjmuje dwie trzecie naszych rodaków. Wyniki raportu na temat zażywania różnego rodzaju preparatów suplementujących nie napawają optymizmem. Dlaczego? Czy nie oznacza to, że Polacy naprawdę dbają o swoje zdrowie? Czy uzupełnianie codziennej diety witaminami i minerałami nie jest powodem do dumy? Czy przyjmowanie preparatów dostępnych w aptekach nie jest wyrazem troski o organizm? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania, zapraszamy do zapoznania się z naszym poradnikiem.

Podstawowe informacje – co to są suplementy diety

O tym co to są suplementy diety przeczytać można w Ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 25 sierpnia 2006 roku. Znajduje się tam konkretne wyjaśnienie terminu "suplement diety". Chcąc przybliżyć Ci tę definicję, możemy napisać, że suplementy diety to produkty spożywcze, które mogą stanowić uzupełnienie normalnej diety. Uzupełnia się ją substancjami o działaniu odżywczym albo fizjologicznym. Najczęściej w składzie suplementów diety znaleźć można skoncentrowane witaminy i różne składniki mineralne. Zadaniem tych produktów jest uzupełnianie niedoborów konkretnych składników odżywczych. Mogą być to makroelementy (białka, tłuszcze, węglowodany) lub mikroelementy. Najczęściej suplementy diety przyjmowane są w celach profilaktycznych. Mogą jednak stanowić dopełnienie procesu leczenia. Same jednak absolutnie nie należą do produktów leczniczych. O tym, jakie są różnice pomiędzy wyrobami medycznymi a suplementami diety przeczytasz w dalszej części poradnika. W tej skupimy się na dostępnych na rynku postaciach tego produktu spożywczego.

pudełko z suplementami diety

Postać – w jakich formach dostępna jest suplementacja?

Jak wszystkie inne produkty spożywcze, także suplementy diety muszą mieć jakąś fizyczną formą. Do najczęściej spotykanych należą oczywiście tabletki i kapsułki, jednak suple nabyć też można w postaci drażetek, ampułek z płynem, saszetek z proszkiem do rozpuszczenia w wodzie, drażetek do ssania, syropów, buteleczek z aplikatorem bądź kroplomierzem a nawet gum do żucia, lizaków i żelków. Konkretna forma ma za zadanie zachęcić do spożywania wyszczególnione grupy potencjalnych użytkowników. Dzieci na przykład chętniej sięgają po lizaki, gumy, żelki i cukierki. Osoby, które mają problem z połykaniem tabletek, wybierają postać płynną. Większość klientów aptek, drogerii i sklepów, w których dostępne są suplementy diety, decyduje się na klasyczną formę tabletki lub kapsułki. Producenci dwoją się i troją nie tylko po to, by ułatwić nam przyjmowanie suplementów, ale również po to, by zachęcić nas do ich zażywania. Czy należy się z tego cieszyć czy jest to raczej powód do zmartwień? Rozważania na ten temat przeczytać możesz w nieco dalszej części poradnika. Następny akapit poświęciliśmy bowiem typom suplementów diety.

Typy – jakie rodzaje suplementów można znaleźć na rynku

Po przeczytaniu poprzedniej części poradnika, wiesz już co to są suplementy diety. Ten akapit postanowiliśmy poświęcić ich podziałowi. Tak zwane suple dzielą się ze względu na przeznaczenie, skład, odbiorcę i ilość składników aktywnych.

Podział suplementów diety ze względu na przeznaczenie:

- wspierające pracę układu odpornościowego,
- wspierające pracę układu pokarmowego,
- wspierające pracę układu sercowo-naczyniowego,
- wspierające pracę układu nerwowego,
- wspomagające odchudzanie,
- wspomagające zasypianie,
- zmniejszające objawy stresu i przemęczenia,
- opóźniające proces starzenia,
- poprawiające kondycję włosów i paznokci,
- poprawiające kondycję skóry,
- wspomagające proces widzenia,
- wspomagające proces oczyszczania się organizmu,
- wspierające przyrost masy mięśniowej,
- zmniejszające ryzyko wystąpienia osteoporozy,
- wspierające pracę stawów i mięśni.

Podział suplementów diety ze względu na skład:

- witaminy,
- składniki mineralne,
- probiotyki,
- prebiotyki,
- kwasy tłuszczowe,
- aminokwasy,
- ekstrakty roślinne,
- błonnik pokarmowy.

Podział suplementów diety ze względu na odbiorcę:

- osoby, które nie stosują zbilansowanej diety,
- osoby starsze,
- kobiety w ciąży,
- kobiety karmiące piersią,
- kobiety przechodzące okres menopauzy,
- sportowcy i osoby aktywne fizycznie.

Podział suplementów diety ze względu na ilość składników aktywnych:

- pojedyncze,
- złożone.

dziewczyna z napojem proteinowym w odzieży sportowej

Prawo – jakie są różnice pomiędzy lekiem a suplementem diety?

Podstawową różnicą pomiędzy suplementami a lekami jest to, że te pierwsze, jako produkty spożywcze, w przeciwieństwie do produktów leczniczych, podlegają prawu żywnościowemu (ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz. U. z 2020 r. poz. 2021, z późn.zm.). Lekarstwa podlegają natomiast przepisom prawa farmaceutycznego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1977, z późn. zm.) i przez nie są definiowane (ustawie z dnia 6 września 2001 r.). Suple uzupełniają jedynie niedobory konkretnych składników mineralnych i odżywczych w codziennej diecie, wspomagają profilaktykę i wzmacniają organizm, ale samodzielnie nie leczą chorób. 

Mogą natomiast wspierać i uzupełniać leczenie. Nigdy go jednak nie zastąpią. Jako produkty przeznaczone do spożywania w celach dostarczenia organizmowi minerałów i witamin, suple zgodnie z obowiązującym prawem nie są badane klinicznie pod względem bezpieczeństwa stosowania i skuteczności działania. Za jego wdrożenie do obiegu odpowiada Główny Inspektorat Sanitarny. Po wprowadzeniu do obrotu, suple nie są już nadzorowane. W przeciwieństwie do leków, które są stale monitorowane pod kątem ewentualnych działań niepożądanych. Preparaty suplementujące dietę, podchodzące po prawo żywnościowe, muszą jednak spełniać wymagania dotyczące ich oznakowania, składu oraz zanieczyszczeń żywności. Ocenę ryzyka prowadzi w ich przypadku EFSA, czyli Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności.

Propozycje – kiedy warto rozważyć stosowanie suplementów diety?

Jak wspomnieliśmy w poprzedniej części poradnika, suple mogą pochwalić się jedynie efektem odżywczym, nie zaś leczniczym. Nie można więc przyjmować ich w ramach leczenia lub jego substytutu, ale w określonych przypadkach na pewno warto je stosować w celu uzupełnienia codziennej diety. Czy oznacza to, że można je spożywać bez ograniczeń? Absolutnie nie. Ilość składników odżywczych w zróżnicowanej diecie powinna być dostosowana do wymagań organizmu. Zbyt duże ilości składników mineralnych oraz innych substancji odżywczych mogą być szkodliwe. Tak, nawet zdrowe produkty można przedawkować. Dlatego, zanim podejmiesz decyzję o suplementacji, warto skonsultować to z lekarzem. Suplementy diety są źródłem cennych związków chemicznych, ale można przyjmować je tylko w określonych ilościach. Konsultacja z lekarzem ma więc na celu upewnienie się, czy w Twoim przypadku w ogóle występuje potrzeba ich zażywania. Wiele osób łyka suple na wszelki wypadek. Jest to bardzo nieodpowiedzialne zachowanie, ponieważ przedawkowanie substancji wykazujących efekt odżywczy może być szkodliwe dla zdrowia. Jeśli w Twoim jadłospisie brakuje odpowiednich składników, warto skorzystać z pomocy dietetyka i postarać się uzupełnić je w sposób naturalny. Pamiętaj, że zbilansowana i zróżnicowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna to podstawa zdrowego trybu życia a owoce i warzywa to naturalne, skoncentrowane źródło witamin łatwo przyswajalnych. Po suple sięgaj więc tylko wtedy, gdy nie jesteś w stanie dostarczyć swojemu organizmowi wszystkiego, czego potrzebuje, poprzez odpowiednie żywienie.

Wskazania – kto powinien stosować suplementy?

W poprzednim akapicie wykazaliśmy, dlaczego nie zaleca się stosowania supli na wszelki wypadek. W tym skupimy się na osobach, które z dużym prawdopodobieństwem mogą wymagać suplementowania diety. Jeśli należysz do jednej z grup, które zaraz wymienimy, skonsultuj się ze swoim lekarzem w sprawie ewentualnego zapotrzebowania na tego rodzaju produkty spożywcze. Suplementacja może być potrzebna:

- kobietom w ciąży – zaleca się im najczęściej przyjmowanie kwasu foliowego, jodu, witaminy D oraz magnezu, żelaza i kwasu DHA,
- kobietom po menopauzie – tej grupie często zaleca się spożywanie dodatkowej witaminy D i wapnia,
- osobom starszym – seniorzy często spożywają zbyt mało kalorii i cennych składników o wartościach odżywiających, dlatego stosunkowo często wymagają oni suplementacji o szerokim spektrum,
- weganom i wegetarianom – najczęściej wymagają oni suplementowania witaminy B12, która występuje w mięsie,
- niemowlętom – do minimum pierwszego roku życia powinny one zażywać witaminę D3,
- osobom, które nie odżywiają się w sposób zdrowy – wymagają one suplementowania różnego rodzaju minerałów i witamin,
- sportowcom i osobom aktywnym fizycznie – najczęściej zaleca się im spożywanie supli, w których składzie znajdują się m.in. aminokwasy BCAA, kreatyna, białko, magnez, L-karnityna.

chłopak zażywający suplementy diety

Co warto wiedzieć na temat przyjmowania suplementów diety?

Prezentacje i reklamy suplementów diety bywają mylące. Ich producenci stają na głowie, by zachęcić nas do kupowania cudownych rozwiązań na każdy problem. Wypadanie włosów, regularne skurcze mięśni, brak energii są według nich powodem do przyjmowania preparatów suplementujących dietę. Takie podejście bywa szkodliwe, ponieważ wymienione czynniki mogą być przyczyną chorób przewlekłych lub innego rodzaju problemów zdrowotnych. Łykając kolejne tabletki nie leczy się problemu a jedynie łagodzi jego skutki. Zanim więc zdecydujesz się na zakup jakiegoś specyfiku, zapytaj o radę swojego lekarza. Ponadto, w telewizji spotkać można reklamy supli, które w swoim składzie zawierają wszelkie możliwe witaminy. Tego typu produkty z dużym prawdopodobieństwem skutkować będą nadmiarem wielu z nich. Rzadko kto cierpi bowiem na niedobór wszystkich składników odżywczych. Warto więc uważniej przyglądać się treściom, które atakują nas w przerwach pomiędzy programami.

Czy suplementy diety należy kupować tylko w aptece?

Jako, że suplementy diety nie należą do środków leczniczych, można kupić je nie tylko w aptece. Zakupy można więc robić zarówno w sklepach ze zdrową żywnością i produktami dla sportowców, jak i w wielu sklepach sportowych i spożywczych a także w drogeriach czy kioskach. Punkt sprzedaży nie wpływa na jakość produktu, jednak jeśli zależy Ci na profesjonalnym wsparciu sprzedawcy, postaw na placówki, które mają o tych produktach jakiekolwiek wiedzę.

Przeczytaj także

mężczyzna wsypujący kreatynę do bidonu

Kreatyna - co daje ten suplement? Jak ją dawkować, skutki uboczne

Kreatyna to jeden z najpopularniejszych suplementów wykorzystywanych przez sportowców i osoby aktywne fizycznie. Co daje dokładnie ten suplement?

kobieta wyjmuje kreatynę z torby treningowej

Kreatyna przed czy po treningu – jak dawkować kreatynę?

Sprawdź, kiedy najlepiej brać kreatynę – jaka suplementacja sprawdzi się najlepiej w treningu siłowym

pojemnik z kreatyną

Kreatyna a bieganie - czy to dobry suplement dla biegaczy?

Kreatyna to suplement diety, który z reguły kojarzony jest z treningami siłowymi. Jak jednak stosowanie tej substancji może wpłynąć na bieganie?

mężczyzna w odzieży sportowej trenujący kalistenikę na poręczach

Kalistenika – ćwiczenia i efekty treningu

Co to jest kalistenika? Ćwiczenia wykonywane podczas tego treningu siłowego bazują na wykorzystaniu ciężaru własnego ciała. Więcej w poradniku!