Jak wegetarianizm wpływa na środowisko?

Wraz z rosnącą liczbą ludzi na Ziemi, produkcja żywności (w tym produkcja mięsa i pasz dla zwierząt hodowlanych) powoduje nadmierną eksploatację naszej planety. Od lat wzrasta emisja gazów cieplarnianych (przyczyniająca się do globalnego ocieplenia), zmniejsza się różnorodność biologiczna oraz zasoby wody pitnej, co negatywnie wpływa na ekosystemy. Pod pola uprawne wycinane są kolejne obszary lasów, co ma negatywny wpływ na dziko żyjące zwierzęta. Zmiany klimatyczne w kolejnych latach będą się jeszcze nasilać.

Rozsądnym działaniem wydaje się maksymalne wykorzystanie już dostępnych pól, do produkcji jak największej liczy kalorii. Czy rozwiązaniem może być ograniczenie spożycia mięsa i zwiększenie konsumpcji produktów roślinnych, takich jak kotlety sojowe? Wiele wskazuje na to, że tak.

W 2023 roku naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego opublikowali badanie (przeprowadzone na 55 tysiącach osób z różnych krajów), które wykazało, że diety roślinne:

– redukują emisję gazów cieplarnianych o 75% w porównaniu do diety mięsnej,
– powodują 75% mniej zanieczyszczeń wody,
– potrzebują 75% mniej ziemi uprawnej,

niż diety, w których spożywa się co najmniej 100 gramów mięsa dziennie. Każde ograniczenie spożycia mięsa, będzie korzystne dla planety, jednak w mniejszym stopniu niż wegetarianizm i weganizm. Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Nature Food.

Poszczególne produkty spożywcze różnią się między sobą, jeśli chodzi o ilość wody potrzebną do ich wyprodukowania. Do wyprodukowania 100 g wołowiny potrzeba 1700 litrów wody. Trochę mniej wymaga jagnięcina – 1100 litrów. Dla porównania 100 g fasolki szparagowej wymaga tylko 61 litrów wody, a brokułów 34 litry. Wśród produktów roślinnych migdały (1800 litrów) i orzechy nerkowca (1600 litrów) wymagają najwięcej wody do produkcji. Dane pochodzą z serwisu foodprint.org.

Wyższe zużycie wody mają również produkty przetworzone. Do wyprodukowania chipsów zużywa się więcej wody, niż do wyprodukowania samych ziemniaków.

Poza wysokim zużyciem wody, hodowla zwierząt powoduje inne negatywne konsekwencje:

 1. silne emisje gazów cieplarnianych, takich jak metan. Według danych z raportu FAO z 2013 roku, zwierzęta gospodarskie odpowiadają za około 14,5% globalnej emisji gazów cieplarnianych. Najwyższy ślad węglowy (ilość wszystkich gazów cieplarnianych emitowana w związku z produkcją
konkretnego produktu spożywczego) ma mięso wołowe, baranie i kozie.

2. rutynowe użycie antybiotyków przyczynia się do powstawania bakterii odpornych na leczenie antybiotykami. Oporność bakterii na antybiotyki sprawia, że leczenie infekcji u ludzi staje się trudniejsze, a czasem nawet niemożliwe. Resztki antybiotyków mogą się z moczem i kałem zwierząt przedostawać do wód gruntowych i oddziaływać na ludzi.

3. wylesianie – hodowla bydła jest jednym z głównych powodów wycinki lasów i przeznaczania gruntów na pastwiska i pola uprawne. Mniej więcej 40% powierzchni ziemi (wolnej od lodu) zajmują pola i pastwiska. Z czego połowa jest wykorzystywana do produkcji paszy dla zwierząt. Grunty te mogłyby zostać przeznaczone na produkcję żywności dla ludzi.

4. obniżenie różnorodności biologicznej – rolnictwo przemysłowe, szczególnie hodowla bydła, jest jedną z głównych przyczyn zaniku siedlisk naturalnych, co zagraża wielu gatunkom zwierząt i roślin. Dane WWF pokazują, że aż 100 000 gatunków znika z powierzchni Ziemi każdego roku, a około miliona gatunków roślin i zwierząt jest obecnie zagrożonych wyginięciem. 

Fundacja Viva (działająca w Polsce i na świecie) zajmuje się propagowaniem informacji i zwiększaniem świadomości na temat negatywnego wpływu hodowli zwierząt na środowisko. Fundacje wspiera działania ochrony środowiska publikując raporty, organizując wydarzenia i zachęcając do eliminacji z posiłków produktów mięsnych.

Fundacja Viva w swoich raportach szacuje, że "dieta w pełni roślinna umożliwiłaby wyżywienie 10 miliardów ludzi, podczas gdy obecnie ponad 800 milionów osób jest istotnie niedożywionych lub głoduje". Możemy tam również przeczytać, że "Wyprodukowanie 1 kg wołowiny generuje tyle samo gazów cieplarnianych, co przejechanie 161 kilometrów samochodem, podczas gdy produkcja 1 kg soi to tyle samo emisji, co przejechanie niecałych 5 kilometrów".

Z badania, prowadzonego przez Animal Charity Evaluators w 2018 roku, wynika, że każda osoba odżywiająca się roślinnie ratuje średnio 105 kręgowców rocznie. Obejmuje to średnio 79 ryb złowionych na wolności, 14 ryb hodowanych i 12 kręgowców lądowych utrzymywanych w hodowli (11,5 ptaków hodowlanych i 0,5 ssaków hodowlanych). Dane mogą różnić się pomiędzy krajami oraz stopnie wegetarianizmu.

Rośnie również spożycie roślinnych produktów wśród osób na dietach tradycyjnych. Coraz więcej osób decyduje się na ograniczenie jedzenia mięsa, bez całkowitej rezygnacji z niego. Z danych organizacji charytatywnej non-profit World Animal Protection, wynika że dzięki popularności roślinnych burgerów, co roku ocalane jest 250 tysięcy zwierząt na całym świecie.

Wpływ pojedynczej jednostki może wydawać się mały i nic nieznaczący, jednak zmiana zależy od naszego działania. Możesz przystąpić do organizacji dbających o dobrostan zwierząt, samodzielnie zmniejszyć ilość zjadanego mięsa oraz pokazać rodzinie i znajomym, że dieta wegańska może być różnorodna i bardzo smakowita.

Wiele osób obawia się, że wegetarianie jedzą tylko trawę. Przygotowanie roślinnych dań, takich jak kotlety z soczewicy, smalec z fasoli czy sernik z tofu pokaże osobom w Twoim otoczeniu, że dieta roślinna nie wiąże się ogromnymi wyrzeczeniami. Małymi krokami zaczną sami eksperymentować z roślinnymi przepisami i krok po kroku eliminować mięso z posiłków.

Hodowla zwierząt jest związana z rosnącym zanieczyszczeniem środowiska naturalnego (wód, gleb i powietrza). Wpływa negatywnie na bioróżnorodność dzikich zwierząt. Przejście na wegetarianizm jest małym krokiem, który może wykonać każdy z nas w trosce o planetę, własne zdrowie i zwierzęta. Nawet lekkie ograniczenie mięsa (diety fleksitarianizm) przyczyni się do lepszego wykorzystania zasobów naturalnych i ograniczenia emisji szkodliwych gazów.