Ligi piłkarskie w Polsce – jak wygląda system ligowy piłki nożnej?

W polskiej piłce nożnej mężczyzn jest aż dziewięć poziomów rozgrywkowych. To naprawdę bardzo dużo i pokazuje ta liczba, że zainteresowanie tym sportem jest gigantyczne. W najwyższych ligach grają zawodowcy, którzy za regularne treningi i mecze otrzymują sowite wynagrodzenie na podstawie intratnych kontraktów. Niższe ligi to zaś pełen koloryt i zbiór nie tylko amatorów, ale także byłych profesjonalnych graczy, którzy zawiesili buty na kołek, wciąż jednak pragną pozostać aktywni w sferze sportowej.

Ekstraklasa to najwyższa w hierarchii klasa ligowych rozgrywek piłkarskich mężczyzn w Polsce. Jest ona jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym. Jeszcze do 2008 roku nosiła miano I Ligi. Rebranding i zmiana nazwy doprowadziły do tego, że u osób o mniejszym zainteresowaniu polską piłką nożną, występuje swego rodzaju konsternacja, gdy w kontekście pierwszej ligi mówi się tak naprawdę o zapleczu ekstraklasy, a nie rozgrywkach, w których na koniec sezonu można zdobyć upragnione mistrzostwo kraju.

Obecnie w ekstraklasie znajduje się 18 zespołów. To stosunkowo świeża zmiana, ponieważ została wprowadzona przed rozpoczęciem sezonu 2021/22. We wcześniejszych latach liczba ta wynosiła od 10 do 16. Całość rozgrywek jest podzielona na 34 kolejki spotkań rozgrywanych w systemie kołowym. Każda z ekip rozgrywa dwa mecze z pozostałymi – jeden przed własną publicznością, a drugi na wyjeździe.

Pierwsze miejsce w tabeli po ostatniej serii gier oznacza zdobycie upragnionego tytułu Mistrzów Polski. Taki zespół kwalifikuje się do gry w eliminacjach Ligi Mistrzów, a także zmierzy się w meczu o Superpuchar Polski. Druga oraz trzecia drużyna zdobywają miejsce w kwalifikacjach w Lidze Konferencji. Dodajmy jeszcze, że zwycięzca Pucharu Polski startuje z kolei w eliminacjach do Ligi Europy UEFA a w przypadku, gdy zdobywca krajowego pucharu zostanie mistrzem kraju – możliwość gry w Lidze Europy otrzymuje druga drużyna w tabeli, natomiast czwarta drużyna klasyfikacji końcowej uzyskuje prawo do gry w eliminacjach do Ligi Konferencji. Co ze spadkami? Trzy najgorsze zajmujące trzy ostatnie miejsca w stawce, zostają relegowane do I ligi.

Podobne zasady obowiązują na ekstraklasowym zapleczu, znanym obecnie jako I liga, który jeszcze do sezonu 2007/2008 nazywany był II Ligą. W rywalizacji walczy 18 zespołów rozsianych po całej Polsce, które rozgrywają ze sobą mecz i rewanż – jeden na własnym stadionie, a drugi na wyjeździe. Dwie pierwsze drużyny w końcowym zestawieniu uzyskują automatyczny awans do Ekstraklasy, drużyny z miejsc 3-6 walczą o awans w barażach. 

W przypadku baraży tworzona jest drabinka. Trzeci zespół podejmuje szósty, a czwarty gra z piątym przed własną publicznością. Następnie zwycięzcy tych meczów (jednego w każdej z par, w których przegrywający zaś odpada) mierzą się ze sobą w finale baraży. Areną zmagań jest stadion drużyny, która w sezonie zasadniczym zgromadziła więcej punktów (trzecia zawsze więc gra u siebie, szósta – nigdy). Co się zaś tyczy spadków – w II Lidze meldują się po prostu trzy najsłabsze zespoły. 

Druga liga to trzecia w hierarchii klasa ligowych rozgrywek mężczyzn w piłkę nożną w Polsce, będąca zarazem trzecim szczeblem centralnym, w którym zespoły mierzą się z rywalami z całego kraju. Podobnie jak w rozgrywkach pierwszoligowych, tutaj także stawka składa się z 18 zespołów, a sprawa awansu jest najzwyczajniej identyczna – dwie ekipy najlepsze na koniec sezonu notują bezpośrednią promocję, kolejne cztery rozgrywają ze sobą turniej o awans. Trzeci zespół sezonu zasadniczego mierzy się z szóstym, a czwarty z piątym. Zwycięzcy grają mecz o awans, a lepszy pnie się o kolejny szczebelek do góry. Inaczej ma się sprawa w przypadku spadków. Tak jak z pierwszą ligą żegnają się trzy najsłabsze zespoły, tak z drugą – cztery.

Ma to odzwierciedlenie z systemem rozgrywek piłkarskich w III Lidze, a więc na czwartym poziomie rozgrywkowym w naszym kraju. Jest ona najniższym szczeblem centralnym, choć tutaj zespoły nie jeżdżą już po całej Polsce. Grają w niej 72 kluby piłkarskie, rozłożone w czterech 18-zespołowych grupach makroregionalnych. Grupa I obejmuje województwa: łódzkie, mazowieckie, podlaskie i warmińsko-mazurskie, grupa II województwa kujawsko-pomorskie, pomorskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie, grupa III województwa dolnośląskie, lubuskie, opolskie i śląskie, a grupa IV województwa lubelskie, małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie. Mistrzowie każdej z grup mogą cieszyć się z upragnionego awansu, a po trzy najsłabsze spadają. 

Im niższa liga, tym bardziej rozbudowana struktura rozgrywek. Tak jest właśnie w IV lidze, która składa się z 17 grup regionalnych. W 15 województwach rozgrywki toczą się systemem jednogrupowym, tylko zaś w województwie śląskim rozgrywki podzielone są na dwie grupy. Awans uzyskują najlepsze zespoły z każdej z grup, na Śląsku natomiast zwycięzcy grup grają ze sobą baraż o awans. Kwestie spadków są natomiast różne w zależności od okręgu, często też następują różnego rodzaju roszady, bo drużyny, które zapewniły sobie utrzymanie, niejednokrotnie rezygnują z rozgrywek. 

To najwyższy ze szczebli regionalnych, w 13 województwach siódmy poziom rozgrywkowy, a w trzech – ósmy. Żartobliwie określany jako „Serie A”, co nawiązuje do najwyższej ligi rozgrywkowej we Włoszech. Ten szczebel w zależności od województwa składa się z kilku lub nawet kilkunastu grup. W województwie podlaskim jest jednocześnie ostatnim. Tu także kwestie spadków i awansów różnią się w zależności od regionu, poza oczywiście Podlasiem – najsłabsze zespoły i tak pozostają w A Klasie. 

Klasa B również dorobiła się żartobliwego określenia, jakim jest „Ósma Liga Mistrzów”. To nawiązanie do faktu, że jest ona w większości województw ósmym poziomem rozgrywkowym. Jednak nawet i w niej, choć często z przypadku, obejrzeć możemy ciekawe zagrania, a piłkarzom-amatorom wychodzą bajeczne uderzenia czy piłkarska tiki-taka. 

Wreszcie w niektórych z województw jest jednocześnie ostatnim. Tutaj także różne są liczby drużyn, które mogą cieszyć się z awansu, jednak spora część z nich na zawsze pozostanie w „Serie B” – nie notując ani awansu, ani spadku, będąc w swoim regionie najsłabszym w ostatniej z lig. 

To ostatni, dziewiąty poziom rozgrywkowy w województwie śląskim. Choć jeszcze przed kilkoma laty również inne województwa posiadały trzeci stopień rozgrywek regionalnych, to po reformie klasa C ostała się jedynie na Śląsku. Znajdują się w nim cztery grupy – dwie raciborskie, jedna rybnicka oraz jedna zabrzańska – a w każdej od 10 do 14 zespołów. 

System ligowy to nie tylko forma rywalizacji, ale również narzędzie do rozwoju talentów i kształtowania przyszłości polskiego futbolu. Niech kolejne sezony przyniosą kibicom jeszcze więcej pasji, widowiskowych meczów i wzruszeń na boiskach całego kraju.