Rzut karny w piłce nożnej – kiedy i jak wykonuje się jedenastkę?

Podyktowanie przez sędziego rzutu karnego wiąże się z wieloma emocjami. Kibice spodziewają się, że za chwilę padnie bramka i rzeczywiście – istnieje duże prawdopodobieństwo zdobycia bramki. Strzelanie rzutów karnych w piłce nożnej polega na ustawieniu piłki w wyznaczonym do tego miejscu, a następnie jej uderzeniu, mając na celu trafienie w bramkę i jednocześnie pokonanie bramkarza.

Możliwość strzelania rzutów karnych została wprowadzona w 1891 roku – wtedy zaczęły być oficjalnie akceptowane. Dopiero po kilkunastu latach pole karne wyglądało jednak tak, jak obecnie. Zmieniły się również zasady wykonywania jedenastek – np. pod względem tego, co może robić na linii bramkowej golkiper. Kiedyś bramkarze mogli wybiegać z bramki, obecnie muszą się znajdować na linii bramkowej, ponieważ w innym przypadku, sędzia może nakazać powtórzenie wykonania rzutu karnego, a bramkarza drużyny broniącej ukarać żółtą kartką.

Rzuty karne w piłce nożnej wykonywane są przede wszystkim wtedy, gdy dojdzie do przewinienia w polu karnym, czyli obszarze znajdującym się przy bramce. Teren ten ma wymiary 40,32 m szerokości i 16,5 m długości. Owym przewinieniem jest sfaulowanie (np. kopnięcie) w polu karnym zawodnika drużyny przeciwnej lub dotknięcie piłki ręką przez piłkarza broniącego dostępu do bramki. Czy w każdym przypadku to ostatnie zachowanie karane jest rzutem karnym? Otóż nie – przepisy są pod tym względem skomplikowane i się zmieniają. Znaczenie ma m.in. ustawienie ręki – czy znajduje się ona naturalnie przy ciele, czy jednak powiększa jego obrys?

Rzuty karne wykonywane są również w finałach mistrzostw europy, świata, ligi mistrzów, ligi europy czy ligi konferencji, a nawet w przypadku krajowych pucharów (np. puchar polski), jeżeli po 90 minutach danej rozgrywki oraz po dogrywce nie było rozstrzygnięcia, a wynik wskazywał np. 0:0, czy 1:1

Potocznie rzut karny w piłce nożnej nazywany jest jedenastką. Określenia tego często używają komentatorzy i nie jest ono przypadkowe. Przepisy gry w piłkę nożną jasno wskazują, z jakiej odległości wykonuje się rzut karny i jest to właśnie jedenaście metrów. Sędzia sprawdza, czy piłka, aby na pewno jest ustawiona w wyznaczonym miejscu. Jeśli byłoby inaczej i wykonawca strzeliłby z innej odległości, ma prawo unieważnić strzeloną bramkę.

Naprzeciwko siebie staje dwóch zawodników – osoba broniąca i strzelająca, którzy grają w przeciwnych drużynach. Nie ma znaczenia to, jaką pozycję zajmują na boisku. Równie dobrze strzelającym może być bramkarz, a broniącym napastnik. W 1999 roku golkiper, Paragwajczyk, José Luis Félix Chilavert González strzelił 3 bramki z rzutów karnych, co jest jedynym takim znanym przypadkiem, do jakiego doszło w oficjalnych meczach.

Konieczność bronienia przez zawodnika niebędącego bramkarzem może wynikać z sytuacji na boisku. Jeśli golkiper dostanie czerwoną kartkę, to musi opuścić boisko. W przypadku gdy dana drużyna dokonała już maksymalnej liczby zmian, to nie może pojawić się rezerwowy bramkarz – musi go zastąpić zawodnik grający w tzw. polu.

Bramki piłkarskie na boiskach dla zawodowców mają wymiary ponad 7 metrów na blisko 2,5 metra. Teoretycznie może się wydawać, że pokonanie bramkarza nie może być trudne. Praktyka pokazuje jednak coś innego. Bez względu na to, kto wykonuje rzut karny, istnieje ryzyko, że nie uda mu się strzelić. Technika w tym przypadku może być przeróżna. Jedni strzelają w ustalone miejsce bez względu na to, jaka jest reakcja bramkarza, natomiast inni wypatrują tej reakcji do samego końca i wtedy decydują, w którym kierunku uderzą piłkę. Największą skutecznością cechują się strzały kierowane w górną część bramki. Mimo to zawodnicy kierują piłkę też w jeden z dolnych rogów bądź podejmują duże ryzyko i oddają strzał w środek bramki, licząc, że golkiper rzuci się w kierunku jednego ze słupków.

Nie istnieje w 100 proc. skuteczna metoda strzelania rzutów karnych i wszyscy zawodnicy mogą przegrać pojedynek z bramkarzem. W 2020 roku najlepszy wynik pod tym względem osiągnął Karim Benzema, który strzelił 12 z 13 karnych, co dało mu 92 proc. skuteczność. Drugie miejsce zajęli Robert Lewandowski i Mohamed Salah z rezultatem 90 proc., przy czym analizowano wyniki wyłącznie zawodników grających w najmocniejszych ligach w Europie.

Bramkarz przy obronie jedenastki według wielu stoi na straconej pozycji, ale w praktyce ma szansę na obronę. Czy istnieje specjalna technika obrony rzutów karnych? Teoretycznie trening bramkarski obejmuje również bronienie karnych, ale w praktyce wiele zależy od wyczucia golkipera. Często bramkarze do najważniejszych meczów przygotowują się, analizując, jak zawodnicy z danej drużyny wykonują rzuty karne.

Prawdopodobieństwo obrony jedenastki zależy od tego, jak zawodnik strzeli. Jak najbardziej są uderzenia nie do obrony, ale i takie, z którymi przy odrobinie szczęścia można sobie poradzić, o ile uda się wyczuć intencje przeciwnika. Zdarza się, że bramkarze nie reagują w ogóle na strzał, licząc, że uderzenie zostanie skierowane w środek bramki i taka obrona wielokrotnie kończyła się sukcesem.

Karne w piłce nożnej stosuje się nie tylko w przypadku przewinienia. Jeżeli w danym pojedynku musi być wyłoniony zwycięzca, a w meczu padł remis, dochodzi do dogrywki. Wówczas piłkarze rozgrywają dodatkowe dwie połowy, po 15 minut każda. Jeśli i wtedy nie będzie można wskazać wygranej drużyny, sędzia podyktuje serię rzutów karnych. W przypadku gdy po 5 karnych, każdym oddanym przez innego zawodnika, liczba strzelonych jest identyczna, to wykonuje się kolejne, aż do momentu, kiedy po takiej samej liczbie strzałów dana drużyna będzie mieć lepszy wynik.

Pełne wyposażenie do gry w piłkę nożną znajdziesz sklepie piłkarskim Decathlon. W ofercie znajdują się piłki nożne, buty piłkarskie, odzież piłkarska oraz inne akcesoria niezbędne do trenowania tej dyscypliny.