Skala wspinaczkowa – skala trudności dróg skalnych i lodowych

Sukcesy we wspinaniu się nie są zależne jedynie od wysokości zdobytego szlaku. Na drogach znajdują się różne ciągi trudności, których pokonanie wymaga często więcej wysiłku, niż samo osiągnięcie szczytu. Właśnie w ocenie tych utrudnień stosowane są skale trudności. Wspinaczka na krótszym odcinku może być o wiele bardziej wyczerpująca niż ta znacznie dłuższa.

Mówiąc najprościej, skale we wspinaczce informują o poziomie trudności technicznych, jakie można spotkać na danej trasie. Jak się je określa? Zwykle najistotniejszy jest głos osoby, która jako pierwsza pokona daną drogę. Nie jest to jednak niezawodny sposób. Bardzo dużo w tym przypadku zależy od sprawności i doświadczenia zdobywcy szlaku – dla jednych określony przez niego poziom może być zaniżony, dla drugich z kolei zawyżony.

Najbardziej prawdopodobne i wiarygodne są oznaczenia, które zostały zweryfikowane przez większą liczbę wspinaczy. Najtrudniej jednak ocenić poziom trudności trasy mało uczęszczanej.

Skale pomagają w wyborze odpowiedniej dla danego wspinacza drogi, dopasowanej do jego umiejętności. Warto jednak mieć na uwadze, że są to subiektywne oceny, które często mogą odbiegać od rzeczywistości. Nie należy więc traktować je jako pewniki, tylko podpowiedzi, które mogą ułatwić nam podjęcie decyzji dotyczącej przejścia danej trasy.

Zwykle oceniając poziom danej trasy, bierze się pod uwagę długość trasy, jej przewieszenie oraz rozmiar i typ chwytów, które się na niej pojawiają. To właśnie te kryteria pozwalają wspinaczom ocenić, czy są w stanie pokonać daną trasę, czy mają jeszcze zbyt mało doświadczenia bądź siły, by stawić jej czoła.

Warto mieć jednak na uwadze, że jedna droga wspinaczkowa może z biegiem czasu zmieniać swój poziom na skali. Dlaczego? Może być to związane z warunkami naturalnymi, które wpływają na pojawianie się bądź znikanie utrudnień, jak na przykład wykruszanie się skał. Dużo w przypadku wyceny drogi zależy także, jak już wspominaliśmy wcześniej, od warunków i możliwości osoby, która jako pierwsza pokonała daną trasę.

Na przestrzeni lat wykształciło się wiele rodzajów skal wspinaczkowych, które stosowane są w różnych częściach świata. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę najbardziej rozpowszechnionych oraz zdradzamy, jak odczytywać ich symbole.

–  Skala UIAA – jest to skala, która ustanowiona została przez Union Internationale des Associations d’Alpinisme. Uważa się ją za najbardziej uniwersalną wersję skal trudności wspinaczkowej. Stosuje się w niej oznaczenia w postaci cyfr rzymskich od I do XI oraz symbole + i - które wskazują na dolną bądź górną granicę danego poziomu. Choć skala ta sprawdza się przede wszystkim przy wspinaczce naturalnej, to jednak cały czas dotyczy gór o charakterze alpejskim, więc wyjście nawet na “jedynkę” bez doświadczenia i przygotowania technicznego jest mocno nieodpowiedzialne.

– Skala Tatrzańska – stosowana głównie w Tatrach. Jest tożsama ze skalą UIAA, którą wymieniliśmy wyżej. Wyróżnia się w niej sześć poziomów od I, który oznacza „nieco trudny”, aż do VI, czyli „skrajnie trudny”.

– Drugą najczęściej stosowaną w Polsce skalą poza Tatrzańską, jest Skala Kurtyki, która jest niemal z nią identyczna. Obejmuje nie tylko góry, ale przede wszystkim skałki, co sprawia, że staje się zdecydowanie bardziej uniwersalna. Różni się stopniowaniem poziomów przy pomocy arabskiej liczby. Najtrudniejszy obecnie poziom w tej skali to VI.8. O ile skali tatrzańskiej stosuje się czasem oznaczenia + i -, żeby wskazać, czy dana trasa mieści się w górnym, czy dolnym przedziale trudności danego stopnia, o tyle skala Kurtyki określa to bardzo precyzyjnie dla stopnia VI, poprzez dodanie po kropce cyfry arabskiej. Im większa wartość, tym wyższy poziom trudności. Z kolei mikstowa skala wspinaczkowa jest zaniżona względem Tatrzańskiej o pół lub jeden stopień.

– Francuska skala wspinaczkowa –  jest najczęściej stosowaną w Europie skalą, wynika to z jej bardzo dużej szczegółowości. Wciąż jest to skala zamknięta, natomiast wprowadza podział najbardziej drobiazgowy ze wszystkich obowiązujących skal. Wyraża się ją za pomocą cyfry arabskiej i litery „a”, „b” lub „c”. By jeszcze precyzyjniej określić ciągi trudności na danej trasie, stosuje się także symbole plusa i minusa.

– Skala Saksońska – tę skalę stosuje się do określania trudności dróg w skałach piaskowcowych w Europie Środkowej. Oznaczenia składają się z cyfry rzymskiej i litery a-c. Poza samym wspinaniem ocenia się w niej także przeskoki pomiędzy skałami w stopniu od 1 do 5. 

– Skala Amerykańska – stworzona została z myślą o trudnych i długich trasach. Zapisuje się ją od cyfry 5 i dodaje po kropce kolejne cyfry w zakresie 1-15. Dodatkowo każdy stopień posiada także oznaczenie literowe a-c. Im wyższa cyfra po kropce i dalsza w alfabecie litera, tym trasa ma więcej utrudnień.

– Angielska skala wspinaczkowa – skala wspinaczkowa brytyjska uchodzi za najbardziej skomplikowaną skalę spośród wszystkich. Składa się z opisu przymiotnikowego i numerycznego. Opisuje nie tylko trudność drogi w sensie fizycznym, ale obejmuje także powagę trasy, czyli wyzwania psychiczne, z którymi będzie musiał zmierzyć się każdy chętny.

Oprócz klasycznej wspinaczki w okresie wiosenno-letnim, wyróżnia się również wspinaczkę zimową. W tym przypadku również oznacza się poziom trudności tras za pomocą między innymi skal zimowych, lodowych czy lodowcowych. Są one nieco bardziej skomplikowane, ze względu na ilość czynników, jakie trzeba wziąć pod uwagę przy ocenianiu stopni ekstremalności zlodowaciałych i ośnieżonych odcinków tras.

Podstawą w tym przypadku jest skala trudności obiektywnych w lodzie, która ma zakres od I do VII. Warto zauważyć, że drogi wielowyciągowe, z zagrożeniem lawinowym na podejściu pojawiają się już na stopniu III. Do tego dochodzą jeszcze skale trudności technicznych (WI), które mają zakres nawet do 10. Jednak często nawet już przy 5 ściana jest pionowa.

Oznaczenia dotyczące wspinaczkowych tras zimowych pojawiają się czasami jako uzupełnienie skal letnich. Szczególnie w przypadku, gdy dana trasa nawet w okresie wakacyjnym odznacza się ekstremalnymi warunkami. Takie kompleksowe podejście do map dla osób wspinających się pozwala każdemu znacznie przygotować się do danego odcinka szlaku. Ponadto umożliwia osobom, które jeszcze nie są gotowe na takie wyzwania wycofać się w odpowiednim momencie ze skały.

Skale wspinaczkowe są przydatnym parametrem, który pozwala ocenić trudności dróg wspinaczkowych, które spotkasz na trasie, a także ich charakter. Osoby uprawiające wspinaczkę skalną dzięki wspomnianym miarom mają możliwość zaplanowania wyprawy w sposób kompleksowy i świadomy. Każda skałka może mieć kilka oznaczeń w różnych skalach. Zwykle będą one bardzo zbieżne, natomiast nie zwalnia to z obowiązku przeglądu trasy i przygotowania się do wejścia. Na trasie ogólnie łatwej mogą bowiem pojawiać się odcinki wyraźnie trudniejsze, dlatego ważne jest, żeby w miarę możliwości zebrać też aktualne informacje o stanie ściany i możliwości jej zdobycia. Znajomość skali jest świetnym ułatwieniem na etapie planowania, ale absolutnie nie zastępuje dobrego rekonesansu na miejscu.
Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę ze wspinaczką lub chcesz doskonalić umiejętności, warto rozważyć kurs wspinaczkowy, na którym nauczysz się technik dostosowanych do różnych poziomów trudności. Trenerzy pomogą Ci lepiej zrozumieć skale trudności oraz przygotować się na bardziej wymagające drogi. Aby znaleźć odpowiedni kurs wspinaczkowy w swojej okolicy, skorzystaj z wyszukiwarki Decathlon GO.