Jakie są najważniejsze zasady gry w snookera? Jakich sprzętów i akcesoriów potrzeba do tego rodzaju gry w bilard? Jakim regułom podlegają zawodnicy?
Snooker to odmiana bilarda, którą uznaje się za najbardziej elegancką. Jest zdecydowanie bardziej skomplikowana niż najpopularniejsza wśród amatorów ósemka. Porównując te odmiany do gier karcianych, można powiedzieć, że przypomina to zestawienie ze sobą gry w Makao z grą w brydża. Snooker w stosunku do ósemki, wymaga bowiem nie tylko wyjątkowej precyzji w posługiwaniu się kijem, ale i umiejętności skutecznego planowania kolejnych ruchów. Rozgrywki snookera stosunkowo często podziwiać można w telewizji. Najbardziej znane turnieje relacjonowane są bowiem praktycznie na całym świecie. Można obserwować na nich niesamowite umiejętności posługiwania się kijem bilardowym, wspaniałe, niezwykle eleganckie stroje, których prezentują się nam zawodnicy i nienaganność manier rywalizujących ze sobą graczy. To wszystko sprawia, że snooker to gra, którą warto poznać bliżej.
Snooker to gra, do której potrzeba niewiele sprzętów. Wystarczy bowiem stół, kijki oraz bile. Ponadto można także korzystać z przyrządów pomocniczych. Należą do nich między innymi podpórki pod kije, nasadki i przedłużki na kije, a także trójkąt i tak zwany marker, o którym szerzej opowiemy w dalszej części poradnika.
Stół do snookera jest znacząco większy niż ten, na którym rozgrywa się ósemkę czy inne odmiany bilarda. Płyta gry wyposażona jest w 6 kieszeni (łuz). 4 znajdują się w rogach, 2 pozostałe na środkowym odcinku bocznych band. Rama powinna być zrobiona z mahoniu, natomiast blat z łupkowej płyty. Blat musi być pokryty wykonanym z wełny suknem. Najczęściej ma ono kolor zielony. Bandy pokryte są elastyczną gumą. Całość cechuje się naprawdę imponującą wagą ponad 1000 kilogramów. Na stole wyznaczone jest pole gry. Ograniczenie stanowią bandy - 2 krótkie i 2 długie. Bandy krótkie dzielą się na bandę górną oraz dolną. Górna, nazywana w języku angielskim top cushion, położona jest od strony trójkąta bil czerwonych. Dolna, nazywana w języku angielskim baulk cushion, leży od strony pola D. Wymiary pola gry to 11 stóp 8,5 cala × 5 stóp 10 cali, czyli 3569 × 1778 mm. Tolerowana różnica w wymiarach wynosi około 1/2 cala, czyli około 13 mm. Mierząc od korony, czyli najwyższej części band, do podłoża, wysokość stołu musi mieścić się w przedziale od 2 stóp 9,5 cala do 2 stóp 10,5 cala, czyli od 851 do 876 mm.
Pole gry jest specjalnie oznakowane. Naniesione są na nie następujące elementy:
- baulk line, czyli linia bazy,
- pole D, wyznaczone przez półokrąg,
- punkt centralny - niebieski,
- punkt główny - czarny,
- punkt piramidy - różowy.
Punkty, w których należy umieścić bile brązowe, żółte i zielone, położone są w miejscach przecięcia środka półokręgu z linią bazy.
Kije snookerowe muszą być wykonane z konkretnych gatunków drewna. Dopuszczalny jest bowiem tylko klon lub jesion, które znaleźć można jedynie w Ameryce Północnej. Butt, czyli uchwyt kija powinien być zrobiony z palisandru bądź hebanu, jeśli mamy na myśli kije najwyższej klasy. Są one robione ręcznie z najwyższą starannością. Tańsze odpowiedniki wyrabiane są maszynowo. Typowa długość kija to 55 cali, czyli 140 cm. Może się ona jednak różnić, ponieważ dobierana jest do wzrostu gracza. Niedopuszczalne są jednak kije krótsze niż modele o długości 3 stóp, czyli 914 mm. Biorąc udział w zawodach oficjalnych, należy mieć też na uwadze inne czynniki, takie jak ilość i miejsce łączeń, masa czy średnica kapki, czyli końcówki kija.
W snookera gra się 22 bilami. 15 stanowią bile czerwone, 6 bile kolorowe (czarna, niebieska, różowa, żółta, brązowa i zielona), a 1 bila biała, znana w języku angielskim jako cue ball, czyli bila rozgrywająca. Średnica bil powinna oscylować w granicach 52,5 mm, przy czym brany jest pod uwagę 0,05 mm margines błędu.
Wśród pozostałych akcesoriów bilardowych dopuszczalne są:
- podpórki pod kije, takie jak między innymi krzyżak, słoń czy pająk,
- przedłużki na kije,
- nasadki na kije, które mogą ułatwić graczowi zagranie w momencie, gdy dostęp do bili białej jest akurat utrudniony,
- trójkąt służący do ustawiania bil czerwonych,
- marker, który pozwala zdjąć sędziemu bilę ze stołu, gdy tę należy wyczyścić.
Aby móc zrozumieć zasady gry w snooker, należy w pierwszej kolejności zapoznać się z używaną podczas rozgrywek terminologią. Do nazw, które powinno się znać należą:
– frame - frejm, inaczej partia. Oznacza okres gry, który rozpoczyna się pierwszym zagraniem i może być zakończony na kilka różnych sposobów;
– game - mecz. Składa się on z konkretnej liczby frame'ów. Zazwyczaj podawana jest informacja dotycząca maksymalnej liczby frejmów, które mogą zostać rozegrane w czasie jednego meczu. Jeżeli liczba frame'ów jest nieparzysta, nie ma możliwości, aby mecz zakończył się remisem;
– stroke - zagranie. Zagranie uznawane jest za rozpoczęte wraz z kontaktem białej bili z kijem. Istnieją dwa rodzaje stroke'ów: bezpośredni (gdy bila biała trafia w inną bilę bez wcześniejszego dotknięcia bandy) i bezpośredni (gdy bila biała najpierw uderza w bandę a dopiero potem w inną bilę);
– pot - wbicie. Określenie to dotyczy sytuacji, w którym bila zostanie wbita do kieszeni (łuzy) a przepisy gry nie zostaną w żaden sposób naruszone;
– break - brejk. Jest to suma punktów, którą udało się uzyskać zawodnikowi w trakcie pojedynczego podejścia do stołu. Jeśli osiągnięta bądź pobita zostanie bariera 100 punktów, mamy do czynienia z tak zwanym century break. W takiej sytuacji publiczność na turnieju nagradza zawodnika brawami za wyjątkowe osiągnięcie. W kategorii brejków jest jeszcze jedno pojęcie - maximum brake, czyli brejk maksymalny. Ma on miejsce wtedy, gdy zawodnik przy podejściu do stołu bez wolnej bili, za każdym razem, gdy czerwona bila wpada do kieszeni, umieszcza w niej bilę czarną. W takiej sytuacji mamy do czynienia z brejkiem maksymalnym o wartości 147 punktów. Najwyższy możliwy maximum brake wynosi natomiast aż 155 punktów. Można go uzyskać tylko w jeden sposób. Gracz musi rozpocząć grę tak, żeby wszystkie bile czerwone znajdowały się na stole, wraz z przyznaną wolną bilą. Powinien on wbić wolną bilę do kieszeni, a następnie umieścić w niej bilę czarną. Potem musi wbijać pozostałe czerwone bile tak, żeby po każdej bili wbijać czarną bilę. W takim przypadku, jedną z bil kolorowych traktuje się dokładnie tak jak dodatkową bilę czerwoną. Umożliwia to uzyskanie dodatkowych 8 punktów w stosunku do maximum brake. Oczywiście wolna bila kolorowa musi z powrotem wrócić na stół. Taka sytuacja zdarza się niezwykle rzadko i poszczycić się nią mogą nieliczni zawodnicy;
– nominated ball - bila deklarowana. Podobnie do ósemki, także w snookerze wskazuje się bilę, w którą ma się zamiar uderzyć. W tym przypadku jest to kolorowa bila, którą wskazuje gracz jako tę, którą będzie starał się trafić w pierwszej kolejności w czasie zagrania. Wyjątkiem są tu bile czerwone, których nie można deklarować w ogóle.
Snooker zalicza się do gier bilardowych. Rozgrywa się go na tak zwanym stole angielskim. Podczas spotkania rywalizują ze sobą dwie strony. Stanowić je mogą zarówno dwaj zawodnicy jak i dwie drużyny.
- Snooker zasady dotyczące ustawienia bil
Podczas meczu jedyną bilą, która może mieć kontakt z kijem, jest bila biała, czyli bila rozgrywająca. Każdy frame rozpoczyna się z białą bilą w pozycji w ręce. Pozostałe bile porozstawiane są na stole w sposób następujący:
- bile czerwone ustawia się przy użyciu trójkąta. Bila wierzchołkowa powinna znajdować się nad Punktem Piramidy, na osi podłużnej stołu. Czerwone bile nie mogą dotykać bili różowej, która znajduje się tuż obok;
- bila zielona powinna znajdować się w lewym rogu Strefy D;
- bila żółta powinna znajdować się w prawym rogu Strefy D;
- bila niebieska powinna leżeć w Punkcie Centralnym;
- bila brązowa musi znajdować się w Punkcie Środka Linii Bazy;
- bila czarna powinna być ułożona w Punkcie Głównym;
- bila różowa musi natomiast być umieszczona w Punkcie Piramidy.
- Snooker zasady dotyczące punktacji
Za umieszczenie bili w kieszeni, w zależności od jej koloru, zawodnikowi przyznawana jest konkretna liczba punktów:
1 punkt - bila czerwona,
2 punkty - bila żółta,
3 punkty - bila zielona,
4 punkty - bila brązowa,
5 punktów - bila niebieska,
6 punktów - bila różowa,
7 punktów - bila czarna.
- Snooker zasady dotyczące rozgrywki
Zawodnik uderzając w bilę rozgrywającą, stara się umieścić w kieszeni bilę w kolorze czerwonym. Następnie wskazuje kolor następnej bili, którą zamierza umieścić w łuzie i podejmuje próbę wykonania tego zadania. Następnie ponownie wbija czerwoną bilę i ponownie wyznacza bilę kolorową. Jeżeli zawodnik nie trafi do łuzy wskazaną bilą lub popełni błąd, miejsce przy stole zajmuje jego przeciwnik. Kolorowe bile, które zostaną umieszczone w kieszeni, bądź wypadną poza stół, powracają na pole gry przed następnym uderzeniem. Czerwone bile nie podlegają tej regule. Są one usuwane z gry na stałe. W momencie, gdy na stole nie ma już żadnych bil, następuje finałowy etap frame'u. Podczas tego etapu zadaniem gracza jest umieszczenie w łuzie 6 kolorowych bil tak, aby rozpocząć na najniżej punktowanej, czyli żółtej a zakończyć na najwyżej punktowanej, czyli czarnej. W tej partii żadna z bil nie wraca na stół. Finałowy frame kończy się wraz z momentem wbicia bili czarnej do łuzy. Celem gry jest zdobycie przez jednego z zawodników większej liczby punktów niż udało się zebrać przeciwnikowi. Oczywiście reguły snookera są zdecydowanie bardziej skomplikowane. W tym poradniku przedstawiliśmy jedynie te podstawowe, ponieważ naszym celem jest zapoznanie czytelnika z tym niezwykłym sportem.
- Snooker zasady dotyczące błędów w grze
Jak wspomnieliśmy wyżej, zasady snookera są bardzo skomplikowane, dlatego postanowiliśmy skupić się na najważniejszych z nich. Nie możemy jednak nie wspomnieć o najbardziej znanych błędach w grze. Po ich wykonaniu, przeciwnik otrzymuje 4 dodatkowe punkty. Zawodnicy utrudniają sobie więc grę specjalnie. Za faul przeciwnika dostają bowiem bonusowe punkty. Stanowią więc one element dobrze przemyślanej strategii gry. Najczęściej spotykane faule występują wtedy, gdy:
- dowolna bila zostanie wybita poza stół,
- bila wpadnie do kieszeni innej niż powinna,
- zawodnik uderzy bilę w innym kolorze niż wskazany,
- podczas gry bila biała zostanie umieszczona w kieszeni,
- dotknięta zostanie jakakolwiek inna bila niż bila w kolorze białym.
