Burza w górach – jak się zachować na szlaku w trakcie burzy

Grzmoty i błyskawice to elementy, które jako pierwsze przychodzą większości z nas na myśl, gdy wspomina się o burzy. To zjawisko meteorologiczne niesie jednak ze sobą szereg innych zjawisk towarzyszących. Należą do nich między innymi: wyładowania elektryczne, ulewy, wichury, grad a nawet trąby powietrzne. Podczas górskich wycieczek jest to zjawisko znacznie bardziej niebezpieczne niż na przykład podczas pobytu na terenie miejskim. Jak powszechnie wiadomo, pioruny zawsze trafiają w najwyżej położone punkty. W górach o takie nietrudno, ponieważ z założenia znajdują się one znacznie wyżej niż doliny czy tereny nizinne. Ponadto, przebywając na szlaku, turysta znajduje się na otwartej przestrzeni, która nie oferuje możliwości schronienia. Z powyższych powodów, ryzyko porażenia piorunem w górach jest znacznie wyższe niż w wielu innych okolicznościach. Wybierając się w góry, zadbaj więc szczególnie o to, by w jak największym stopniu zminimalizować prawdopodobieństwo natknięcia się na to zjawisko pogodowe.

Burze w naszym kraju najczęściej występują późną wiosną i latem. Jest to niezbyt pozytywna wiadomość dla większości turystów pieszych, którzy na wędrówkę wybierają się właśnie o tych porach roku. Z tego powodu, przed każdym wyjściem na szlak, należy dokładnie sprawdzić prognozę pogody. Zalecamy niekorzystanie z popularnych aplikacji pogodowych, z których czerpiesz wiedzę na co dzień. W ramach alternatywy polecamy natomiast korzystanie z oficjalnych stron internetowych GOPR lub TOPR (jeśli znajdujesz się w Tatrach) a także IMGW (skrót ten oznacza Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej). Ponadto, warto rozważyć także ściągnięcie na swój telefon aplikacji mobilnych, które posiadają najdokładniejsze i najlepiej potwierdzone informacje, dotyczące wyładowań elektrycznych i opadów. Należą do nich między innymi: IMGW, Monitor Burz, Windy i Blitzortung. Aby bezpiecznie poruszać się po szlakach, należy regularnie odświeżać informacje, dotyczące występowania ewentualnych wyładowań i dostosowywać do nich trasę.

Jednym z najczęstszych powodów powstawania jednostek burzowych w górach, jest nagrzewanie się powietrza na terenach o silnej ekspozycji na słońce. Jak wiadomo, gorące powietrze unosi się do góry, przez co trafia do atmosfery i skutkuje wyładowaniami elektrycznymi o charakterze gwałtownym i silnym. Z tego powodu, burze występują zazwyczaj w południe lub po południu. Aby zminimalizować prawdopodobieństwo przebywania na szlaku w trakcie burzy należy więc wyruszyć na szlak wcześnie rano. Jeśli uda Ci się wstać o świcie, zagwarantujesz sobie wyższy poziom bezpieczeństwa. Jeśli nie, wyrusz na szlak jak najwcześniej jest to możliwe. Warto zaplanować wycieczkę tak, by na dół schodzić wczesnym popołudniem. Jeżeli z jakichś powodów nie jest to możliwe, należy planować wędrówkę tak, by móc ją ewentualnie skrócić, w razie gdy pogoda w górach zacznie się zmieniać na niekorzyść.

Mimo, że pogoda w górach bywa kapryśna i zmienna, zazwyczaj da się zauważyć pewne symptomy, świadczące o tym, że nadejdzie burza. Do najbardziej zauważalnych zwiastunów, należy rozrastanie się na niebie chmur kłębiastych, czyli Cumulusów. Gdy przeistaczają się one w kłębiasto-burzowe Cumulonimbusy (podłużne chmury, których część górna przypomina kowadło lub kapelusz grzyba), rozrastające się pionowo, istnieje wysokie prawdopodobieństwo wyładowań elektrycznych. Obserwując niebo, należy więc zwrócić uwagę na to, czy Cumulusy nie rozrastają się w orientacji pionowej i nie przeistaczają się w tak zwane kowadło burzowe. Ponadto, należy także wypatrywać chmur stropowych. Ten rodzaj chmur zwiastuje najgroźniejszy rodzaj burzy. Jak więc je rozpoznać? Przede wszystkim po kolorze. Ich podstawa jest zazwyczaj bardzo ciemna. Jeśli więc zobaczysz, że niebo staje się stalowe, jak najszybciej zajmij się poszukiwaniem schronienia.

To, w jakiej odległości od Ciebie znajduje się burza, można w szybki sposób obliczyć. W tym celu należy policzyć czas pomiędzy błyskiem a grzmotem (w sekundach), a następnie pomnożyć go przez 340 (jest to wartość, która określa prędkość dźwięku. Podawana jest w metrach na sekundę).

Przykład: 4 s x 340 m/s = 1360 m

Jeśli czas pomiędzy błyskiem a grzmotem wynosi 4 sekundy, to odległość od miejsca, w którym występuje burza wynosi 1360 metrów. Obliczenia te robi się po to, by sprawdzić, czy to groźne zjawisko meteorologiczne zbliża się do liczącego czy oddala się od niego. Jeśli po minucie od wykonania obliczeń, odległość ta się zmniejsza, wywnioskować można, że jednostka burzowa kieruje się w Twoją stronę. Jeżeli ulega ona zwiększeniu, znaczy to, że jednostka kieruje się w przeciwną stronę.

Jeżeli burza złapie Cię podczas pobytu na terenie skalistym:

koniecznie odsuń się od łańcuchów i innych metalowych elementów,
nie opieraj się o skały,
postaraj się zachować odległość minimum 3 metry od skał, które znajdują się nad Twoją głową,
usiądź na plecaku i przyjmij pozycję skuloną (kolana pod brodą).

Jeżeli nadciąga burza a Ty jesteś na terenie zadrzewionym:

nie stawaj pod pojedynczym drzewem,
odsuń się od drzew na bezpieczną odległość,
usiądź na plecaku i podkul nogi pod brodę.

Jeżeli znajdujesz się w pobliżu cieków wodnych:

unikaj kontaktu z wodą, która jest świetnym przewodnikiem prądu,
zwróć uwagę na to, czy nie grozi Ci styczność z potokiem, strumieniem i wodą w skalnych żlebach.

Jeśli jesteś świadkiem porażenia piorunem, zachowaj spokój a następnie udziel pomocy osobie poszkodowanej. W tym celu:

upewnij się, że nie grozi Ci niebezpieczeństwo,

zobacz, czy osoba poszkodowana znajduje się w bezpiecznym miejscu (czy nie grozą jej spadające kamienie i odłamki skał itp.),
sprawdź, czy osoba poszkodowana jest przytomna,

upewnij się czy u poszkodowanego/poszkodowanej wyczuwalny jest puls,

sprawdź czy osoba porażona piorunem oddycha,

zawiadom odpowiednie służby ratownicze. Zadzwoń do TOPR, jeśli znajdujesz się w Tatrach lub do GOPR, jeśli jesteś w innych górach.
Numer telefonu, pod który należy dzwonić to: 601-100-300 lub 985. Możesz też zadzwonić pod ogólny numer ratunkowy 112,

zadaj o to, by poszkodowany/poszkodowana nie przemarzł/przemarzła i nie przemókł/przemokła.

Jeżeli poszkodowany/poszkodowana:

jest nieprzytomny/nieprzytomna i oddycha, ułóż jego/ją w pozycji bocznej ustalonej i kontroluj stan do czasu przybycia ratowników,

jest nieprzytomny/nieprzytomna i nie oddycha a także nie ma wyczuwalnego tętna, wykonaj resuscytację, czyli akcję reanimacyjną. W tym celu udrożnij drogi oddechowe a następnie rozpocznij masaż serca i sztuczne oddychanie. Pamiętaj, że na każde 30 uciśnięć klatki piersiowej, przypadają 2 wdechy. Czynności te wykonuj do czasu przybycia ratowników.