Historia piłki nożnej - jak narodziła się najpopularniejsza dyscyplina sportowa

Pierwsze reguły piłki nożnej, którą znamy spisano w 1848 roku w Anglii, jednak już tysiące lat wcześniej oddawano się aktywnościom, z których wyrósł współczesny futbol. Pierwszych protoplastów zabaw z kulistym przedmiotem należy szukać w starożytnych Chinach. To właśnie tam około 2300 lat temu powstała gra, która nazywała się „cuju”. Traktowana ona była jako element przygotowań armii cesarskiej do wojny. Jej zadaniem było rozwijać wśród żołnierzy ducha walki oraz umiejętności współpracy. Podobna gra pojawiła się także w Japonii, jednak tam nosiła nazwę „kemari” i związana była z obrzędami religijnymi.

Również w starożytnej Europie możemy odnaleźć aktywności, które prawie 2000 lat później wyewoluowały we współczesną piłkę nożną. Przykładem takiej gry było rzymskie „harpastum”, które z kolei wywodzi się od greckich gier „espikyros” i „phaininda”. Był to niezwykle brutalny sport uprawiany głównie przez legionistów. Podawanie sobie kulistego przedmiotu wykonanego ze zwierzęcych pęcherzy połączone było z elementami walki, a zwłaszcza z zapasami. Gra ta – choć daleka od współczesnej piłki nożnej – dała podwaliny pod dalsze kształtowanie się tej dyscypliny sportowej.

Kolejnym kamieniem milowym było powstanie w średniowieczu tzw. futbolu ludowego. Sport ten powstał na wyspach brytyjskich i polegał na przetransportowaniu futbolówki we wcześniej wyznaczone miejsce. Miejscem tym zazwyczaj była brama sąsiedniego miasta, a w grze uczestniczyło nawet kilkaset osób. Gra nie posiadała sprecyzowanych zasad i często kończyła się dewastacją miast, co spowodowało, że została zakazana przez władzę królewską.

Piłka nożna w formie zbliżonej do tej, jaką znamy powstała w XIX wieku. Pierwsze jej reguły zaczęto spisywać w Wielkiej Brytanii, która po dziś dzień uważana jest za kolebkę tego sportu. Pierwsze oficjalne zasady futbolu zostały spisane w 1848 roku w Cambridge, a ponownie spisano je w Sheffield 24 października 1857. Dokładnie w tym roku powstał Sheffield Football Club uważany najstarszy klub piłkarski na świecie.

Mniej więcej w tym czasie zaistniał konflikt, który doprowadził do powstania dwóch oddzielnych sportów. Spór dotyczył możliwości łapania piłki w ręce przez zawodników. W jego wyniku powstały dwie odrębne federacje: angielski związek piłki nożnej, czyli The Football Association (FA) w roku 1863 oraz Rugby Football Union w roku 1871. Jak łatwo się domyślić – pierwsza z nich zabraniała łapania piłki, a druga zezwalała na takie praktyki. W ten sposób powstały dwa oddzielne sporty – piłka nożna i rugby.

Rok 1863 możemy uznać za początek współczesnego futbolu. W 1888 roku w Anglii startują pierwsze na świecie zawodowe rozgrywki piłki nożnej. W następnych latach w szybkim tempie dyscyplina ta rozprzestrzenia się na cały świat. W roku 1900 piłka nożna zostaje dołączona do programu igrzysk olimpijskich, co dodatkowo dodaje jej prestiżu. Cztery lata później, w 1904 roku powstaje Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej, czyli FIFA. Obecnie zrzesza ona ponad 200 krajów, około 300 milionów graczy oraz 5 milionów sędziów. Równo 50 lat później, w 1954 powstanie Unia Europejskich Związków Piłkarskich, czyli UEFA.

Kolejnym przełomem jest rok 1930, kiedy odbywają się pierwsze w historii mistrzostwa świata w piłce nożnej mężczyzn. Pierwszym w historii zwycięzcą mundialu został gospodarz imprezy, czyli reprezentacja Urugwaju. Na pierwsze mistrzostwa świata w piłce nożnej kobiet światu przyjdzie poczekać następne 61 lat. Odbywają się one w 1991 roku w Chinach. Pierwszymi mistrzyniami świata zostały reprezentantki Stanów Zjednoczonych. W 1996 roku podczas igrzysk olimpijskich w Atlancie kobiecy futbol zadebiutował jako sport olimpijski.

Historia polskiej piłki rozpoczyna się w latach 90. XIX wieku. Pierwsze zawody odbyły się w 1894 roku we Lwowie. Na obszarze Galicji zaczęły powstawać też pierwsze kluby piłkarskie. Wśród nadal istniejących najdłużej nieprzerwanie funkcjonującym jest założona w 1906 roku Cracovia. W 1919 roku utworzono Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN), a dwa lata później – w 1921 – reprezentacja Polski rozegrała swój pierwszy w historii mecz międzynarodowy, w którym uległa Węgrom 0:1. Ten sam rok to początek rozgrywek ligowych w Polsce. Pierwszym tytułem mistrza Polski może pochwalić się wspomniana już Cracovia.

Reprezentacja Polski dotychczas dziewięciokrotnie brała udział w mistrzostwach świata. Największe sukcesy odniosła w 1974 oraz 1982 roku, kiedy to zdobyła w nich brązowy medal. Wśród osiągnięć biało-czerwonych należy także wymienić złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 roku oraz srebrne medale podczas igrzysk w Montrealu w 1976 i w Barcelonie w 1992.

W 1971 roku rozegrano pierwszy w historii oficjalny mecz reprezentacji Polski kobiet, jednak premierowe starcie międzypaństwowe odbyło się dopiero 10 lat później, kiedy to w 1981 roku Polki uległy Włoszkom 0:3. W 1989 roku PZPN powołał Wydział Piłkarstwa Kobiecego. Reprezentacji Polski kobiet do tej pory ani razu nie udało zakwalifikować się do mistrzostw świata, mistrzostw Europy lub igrzysk olimpijskich.

Nawet we współczesnej historii zasady gry w futbol ulegały ciągłym zmianom. Choć dla niektórych może wydawać się to zaskakujące – dopiero w 1866 roku zezwolono na podawanie piłki do przodu. Do tej pory dozwolone były tylko podania w bok i do tyłu. W 1871 roku po raz pierwszy w meczu piłkarskim uczestniczył arbiter. Wcześniej wszelkie kontrowersyjne sytuacje rozstrzygali pomiędzy sobą kapitanowie obu drużyn. Uznano jednak, że najlepszym rozwiązaniem będzie, jeżeli zajmie się tym niezależna osoba. W tym samym roku wprowadzono także pozycję bramkarza.